Για τους βιοεπιστήμονες, αυτό το μικρό άρθρο είναι κάτι σαν back to basics αλλά επανάληψη μήτηρ πάσης μαθήσεως δεν λένε;
Η βιολογία του ιού της γρίπης
Οι ιοί της γρίπης είναι RNA μονόκλωνοι, αρνητικής πολικότητας ιοί που ανήκουν στους ορθομυξοϊούς (οικογένεια Orthomyxoviridae).
Διαθέτουν καψίδιο από το οποίο προβάλλουν γλυκοπρωτεϊνικές προεκβολές: οι αιμαγλουτινίνες (hemagglutinins, H), και οι νευραμινιδάσες (neuraminidases, N) οι οποίες καθορίζουν τους υπότυπους των ιών της γρίπης.
Επίσης, διαθέτουν δύο ακόμη πρωτεΐνες (τις πρωτεΐνες υποστρώματος, Μ και τις νουκλεοπρωτεϊνες, ΝΡ) οι οποίες καθορίζουν το γένος (τύπος) και ταξινομούν τον ιό σε τύπου A, B, C. Πρόσφατα, βρέθηκε και ο ιός τύπου D ο οποίος απομονώθηκε από χοίρους και βοοειδή στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη [1].
Οι αιμαγλουτινίνες είναι υπεύθυνες για την πρόσδεση και την είσοδο του ιού στα κύτταρα-ξενιστές ενώ οι νευραμινιδάσες είναι υπεύθυνες για την απελευθέρωση των νέων ιών από τα κύτταρα [2].
Ένα βασικό βιολογικό χαρακτηριστικό του ιού της γρίπης είναι η μειωμένη πιστότητα αντιγραφής της πολυμεράσης του, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση γενετικών μεταλλάξεων στις μείζονες επιφανειακές πρωτεΐνες του, κυρίως στην αιμογλουτινίνη, και σε μικρότερο βαθμό στη νευραμινιδάση.
Ενίοτε ένα τελείως νέο στέλεχος ιού μπορεί να προκύψει μέσα από το γενετικό ανακάτεμα των τμημάτων RNA δύο ή περισσότερων στελεχών, τα οποία προσβάλλουν το ίδιο άτομο ή ζώο. Η αντιγονική αυτή μεταβολή (antigenic shift) μπορεί να οδηγήσει σε πανδημία εάν οι άνθρωποι δεν διαθέτουν αντισώματα έναντι της αιμαγλουτινίνης του στελέχους που προκύπτει.
To εμβόλιο της εποχικής γρίπης
Η αντιγονική αυτή ολίσθηση (antigenic drift) της αιμογλουτινίνης ανανεώνει την ευαισθησία μας στον ιό κάθε χρόνο και αποτελεί τη βάση για τον συχνό επαναπροσδιορισμό των στελεχών που περιλαμβάνονται στο εμβόλιο της εποχικής γρίπης, γιατί η προστασία από τη φυσική λοίμωξη επάγεται κυρίως μέσω αντισωμάτων έναντι της αιμογλουτινίνης στον ορό και στους βλεννογόνους [3].
Οι τύποι του ιού
Για τον τύπο Α υπάρχουν 15 αντιγονικοί υπότυποι αιμαγλουτινίνης (Η1- Η15) και 9 αντιγονικοί τύποι νευραμινιδάσης (Ν1-Ν9) ενώ για τον τύπο Β, μόνο ένας αντιγονικός τύπος αιμαγλουτινίνης και ένας νευραμινιδάσης.
Για την περιγραφή των υπότυπων ιών της γρίπης Α, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας καθιέρωσε τη συντομογραφία ΗxΝy, όπου x και y αντιπροσωπεύουν τους τύπους αιμογλουτινίνης και νευραμινιδάσης, αντίστοιχα.
Ο τύπος Α είναι ο πιο κοινός τύπος γρίπης και οι αντιγονικοί υπότυποι Η & Ν που μπορεί να προκαλέσουν επιδημίες σε ανθρώπους είναι οι Η1Ν1, Η1Ν2 και Η3Ν2.
Πολλαπλασιασμός του ιού
Ο ιός της γρίπης αρχικά προσκολλάται και διεισδύει στα επιθηλιακά κύτταρα του αναπνευστικού μέσω της οδού της ενδοκυττάρωσης.
Τα όξινα λυσοσώματα συντήκονται με το φαγόσωμα για να σχηματίσουν το φαγολυσόσωμα όπου το pΗ στο εσωτερικό του χαμηλώνει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη σύντηξη του ιικού φακέλου με τη μεμβράνη του φαγολυσοσώματος, προκαλώντας την απελευθέρωση των σωματιδίων του ιού στο κυτταρόπλασμα.
Στη συνέχεια, ο ιός μεταναστεύει στον πυρήνα του κυττάρου-ξενιστή όπου αντιγράφεται και μεταγράφεται το RNA με τη βοήθεια ενζύμων τόσο του ιού όσο και του κυττάρου ξενιστή.
Είναι χαρακτηριστικό πως σε μέσα σε μία ώρα από τη λοίμωξη μπορούν να ανιχνευθούν στο κύτταρο-ξενιστή ιογενή μόρια!
Οι γλυκοπρωτεΐνες του καψιδίου, αιμογλουτινίνη και νευραμινιδάση μεταφράζονται στο ενδοπλασματικό δίκτυο και μεταφέρονται στην πλασματική μεμβράνη του κυττάρου. Το ιικό καψίδιο ενσωματώνεται μέσα στον πυρήνα του μολυσμένου κυττάρου. Το καψίδιο κινείται προς την πλασματική μεμβράνη, όπου εκβλαστάνει, λαμβάνοντας ένα τμήμα της μεμβράνης που περιέχει την αιμογλουτινίνη και νευραμινιδάση [4].
Πως ξεχωρίζω τον ιό της γρίπης από ένα κοινό κρυολόγημα;
Το κοινό κρυολόγημα είναι μια ήπια λοίμωξη που συχνά προκαλείται από ιούς, διαφορετικούς από εκείνους της γρίπης. Στην παρακάτω εικόνα προσπάθησα να εικονοποιήσω τα διαφορετικά συμπτώματα της γρίπης από το κοινό κρυολόγημα για να ξέρουμε κάθε φορά τι έχουμε. Σε γενικές γραμμές, τα άτομα με γρίπη είναι πολύ περισσότερο καταπονημένα.
Δείτε επίσης: Πώς να ξεχωρίζεται το κρυολόγημα από τη γρίπη με βάση τα συμπτώματα και ποια είναι η σωστή αντιμετώπιση.
--
Πηγές:
- I. BARBERIS, et al. History and evolution of influenza control through vaccination: from the first monovalent vaccine to universal vaccines. J PREV MED HYG 2016; 57: E115-E120
- A. Bahadoran, et al. Immune Responses to Influenza Virus and Its Correlation to Age and Inherited Factors. Frontiers in Microbiology. November 2016, Volume 7, Article 1841
- Papadakis ED. Influenza vaccine. Future developments. Iatrika Analekta 2011, 3:422-424.
- Influenza A follows the typical life cycle of most influenza virus: infection and replication are a multi-step process. boundless.com
