Κάπνισμα, εισπνοή, ένεση. Ποιο μεγαλώνει την εξάρτηση;

Δηλαδή καπνίζοντας, εισπνέοντας, με ένεση ή τρώγοντάς τα. Ο τρόπος λήψης αλλάζει τη φαρμακοκινητική της ουσίας. Πρακτικά αυτό μεταφράζεται στις εξής παραμέτρους: 

• πόσο ναρκωτικό φθάνει στον εγκέφαλο
• πόσο γρήγορα φθάνει το ναρκωτικό στον εγκέφαλο
• πόσο γρήγορα αυξάνεται και μειώνεται η συγκέντρωση του ναρκωτικού στον εγκέφαλο

Για παράδειγμα, με ένα τσιγάρο μαριχουάνας, τα επίπεδα κάνναβης στον εγκέφαλο θα αυξομειωθούν πολύ πιο γρήγορα από ότι αν τρώγατε την ίδια ποσότητα σε ένα brownie. Αυτή η απότομη αύξηση και η αμέσως κατακόρυφη μείωση των επιπέδων του ναρκωτικού στον εγκέφαλο είναι που πιθανώς οδηγεί και στην εξάρτηση. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η νικοτίνη, που σε μορφή τσιγάρου οδηγεί σε εξάρτηση αλλά τα επιθέματα βοηθούν στο κόψιμο του τσιγάρου.

Το ναρκωτικό προκαλεί αλλαγές στον εγκέφαλο, κάνοντας το άτομο θα ψάχνει συνεχώς για να πάρει ξανά το ναρκωτικό. Διεγείρει τα συστήματα ανταμοιβής και ευχαρίστησης του εγκεφάλου, που προκαλούν την απελευθέρωση ντοπαμίνης από μια ομάδα νευρώνων σε περιοχές του εγκεφάλου, όπως ο επικλινής πυρήνας. Η ντοπαμίνη λειτουργεί σαν σήμα που λέει στο άτομο ότι κάτι σημαντικό έγινε και πρέπει να δράσει. Είναι σαν εστιάζει την προσοχή του σε αυτό για να το επαναλάβει.

Το πόσο γρήγορα και το πόσο συχνά το ναρκωτικό πάει στον εγκέφαλο επηρεάζει την εξάρτηση

Αν και πολλές έρευνες επικεντρώνονται στο πόση ουσία απαιτείται για να προκαλέσει εξάρτηση, άλλες υποστηρίζουν ότι μεγαλύτερη επίδραση πιθανώς να έχει ο τρόπος λήψης και όχι τόσο η ποσότητα. Αφού σε πειράματα σε ποντίκια έχει φανεί ότι οι απότομες αυξομειώσεις της ουσίας στον εγκέφαλο έχουν μεγαλύτερη επίπτωση από τις συνεχόμενες αλλά σταθερές δόσεις.

Πώς λειτουργούν οι θεραπείες αποκατάστασης;

Όταν ένα ναρκωτικό καπνίζεται ή εγχέεται από ότι αν εισπνέεται αυξάνει πιο γρήγορα τα επίπεδα ντοπαμίνης και κάνει το ναρκωτικό να μοιάζει πιο απολαυστικό και επιθυμητό.

Ίσως γι' αυτό και το τσιγάρο είναι εθιστικό άλλα όχι κατά κανόνα τα επιθέματα. Κάθε εισπνοή καπνού οδηγεί σε κατακόρυφη αύξηση και μετά απότομη μείωση του ναρκωτικού ενώ τα επιθέματα παρέχουν μια συνεχή άλλα σταθερή ποσότητα ουσίας.

Κάπως έτσι λειτουργούν και οι θεραπείες αποκατάστασης. Η μεθαδόνη που χρησιμοποιείται για την απεξάρτηση από ηρωίνη, χορηγείται από το στόμα. Ενεργοποιεί και αυτή τα κέντρα ανταμοιβής αλλά με πιο αργό ρυθμό.

Οι άνθρωποι πειραματίζονται με τις ναρκωτικές ουσίες για αιώνες, παρόλο που ο οργανισμός έχει και προστατευτικούς μηχανισμούς για να απομακρυνθεί από αυτές, όπως ναυτίες και ζαλάδες. Όποτε για να αποφύγετε την εξάρτηση μην παίρνετε ναρκωτικά.

--

Πηγές:

εικόνα: Mukhina Viktoriia. shutterstock.com

1. Allain, F., Minogianis, E. A., Roberts, D. C., & Samaha, A. N. (2015). How fast and how often: The pharmacokinetics of drug use are decisive in addiction.Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 56, 166-179.
2. Minogianis, E. A., Lévesque, D., & Samaha, A. N. (2013). The speed of cocaine delivery determines the subsequent motivation to self-administer the drug. Neuropsychopharmacology, 38(13), 2644-2656.
3. Wakabayashi, K. T., Weiss, M. J., Pickup, K. N., & Robinson, T. E. (2010). Rats markedly escalate their intake and show a persistent susceptibility to reinstatement only when cocaine is injected rapidly. The Journal of Neuroscience, 30(34), 11346-11355.
4. Zimmer, B. A., Oleson, E. B., & Roberts, D. C. (2012). The motivation to self-administer is increased after a history of spiking brain levels of cocaine.Neuropsychopharmacology, 37(8), 1901-1910.
5. Samaha, A. N., Mallet, N., Ferguson, S. M., Gonon, F., & Robinson, T. E. (2004). The rate of cocaine administration alters gene regulation and behavioral plasticity: implications for addiction. The Journal of neuroscience, 24(28), 6362-6370.