Το να εξαφανίσουμε ένα παθογόνο είναι πρακτικό αλλά είναι ηθικό;

Το παρασιτικό πρωτόζωο Trypanosoma brucei προκαλεί την ασθένεια τρυπανοσωμίαση ή ασθένεια του ύπνου, ενδημική στην υποσαχάρια Αφρική. Το παράσιτο εισχωρεί στο νευρικό σύστημα και στον εγκέφαλο και βδομάδες ή και μήνες μετά τη μόλυνση, οδηγεί το θύμα σε απότομη πτώση που χαρακτηρίζεται από κατάθλιψη, επιθετικότητα, ψυχωτική συμπεριφορά, διαταραχές ύπνου και αν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να οδηγήσει και σε θάνατο. Μεταδίδεται από το τσίμπημα μιας μολυσμένης μύγας τσε-τσε.

Ποιες είναι οι θεραπείες για την τρυπανοσωμίαση

Η αφρικανική τρυπανοσωμίαση προκαλείται από 2 υποείδη του T. brucei, το T. brucei gambiense (TbG) και το T. brucei rhodesiense (TbR).

Η θεραπευτική προσέγγιση απαιτεί 2 ή 4 ενδοφλέβιες ενέσεις την ημέρα για τουλάχιστον μια βδομάδα, που είναι δύσκολο ειδικά για τους κατοίκους που ζουν σε απομονωμένες περιοχές που είναι και στις οποίες παρουσιάζεται το πρόβλημα ως επί το πλείστον. Ενώ επίσης απαιτείται κάθε τόσο να γίνεται οσφυϊκή διάτρηση, για να ελεγχθεί αν υπάρχει το παράσιτο, που είναι πολύ επώδυνη όσο και επικίνδυνη. Ενώ πρόσφατα επανακυκλοφόρησε ένα φάρμακο, το fexinidazole, σε μορφή χαπιού.

Χάρη σε μια διεθνή προσπάθεια ο αριθμός των κρουσμάτων έχει μειωθεί κατά 92%, από 26.550 περιστατικά το 2000 στα 2.164 το 2016. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization, WHO) έχει θέσει ως στόχο να το εξαλείψει τελείως έως το 2020. Με τη χρήση εξελιγμένων μεθοδολογιών που στοχεύουν στη μείωση του πληθυσμού των μυγών τσε-τσε, υπήρξε μείωση του κινδύνου μόλυνσης κατά 61% στις περιοχές που κινδυνεύουν οι κάτοικοι.

Η επιδημιολογική μεθοδολογία υπολογίζει τη συχνότητα με την οποία η μύγα τσιμπά και μεταδίδει το παράσιτο από άτομο σε άτομο και με μαθηματικές προσομοιώσεις υπολογίζουν πόσες μύγες πρέπει να μειώσουν για να αποτρέψουν τη μετάδοση. Αυτός ο τρόπος, αποτρέπει τη μετάδοση της νόσου, χωρίς να σκοτώνει και όλες τις μύγες.

Στόχος της Αφρικανική ένωσης Pan African Tsetse and Trypanosomiasis Eradication (PATTE) είναι να εξαλείψει τελείως τη μύγα από την αφρικανική ήπειρο. Σύμφωνα με μια μελέτη μια τέτοια προσέγγιση είναι λανθασμένη. Μπορεί να φαίνεται σαν μια λογική ιδέα, αλλά είναι ηθικά σωστό;

Η μύγα τσε-τσε δεν είναι ένα είδος, αλλά ολόκληρη ταξινομική οικογένεια, η Glossinidae, με 31 είδη και υποείδη σε όλη την Αφρική.

Οι μύγες τσε-τσε είναι γηγενής στην Αφρική. Έχουν πολύπλοκη βιολογία και μοναδική εξελικτική πορεία.

Οι μύγες τσε-τσε έχουν ιδιαίτερα εξελικτικά χαρακτηριστικά. Οι θηλυκές γονιμοποιούν μόνο ένα αυγό τη φορά το οποίο αναπτύσσεται στα πρώτα νυμφικά στάδια μέσα στη μήτρα. Όταν η προνύμφη, αφήνει τελικά τη μήτρα και ξεκινά την ανεξάρτητη ζωή της, η μύγα έχει φροντίσει να τις συγκεντρώσει αρκετό φαγητό για την επακόλουθη ανάπτυξή της.

Όταν παίρνουμε μέτρα για να εξαλείψουμε ένα είδος από μια περιοχή, αυτό είναι εισαγόμενο από τους κατοίκους, δεν ανήκει στο οικοσύστημα και η είσοδός του απειλεί την ισορροπία των άλλων ειδών.

Κάτι τέτοιο εφαρμόστηκε για τα φίδια που μεταφέρθηκαν κατά λάθος από την Αμερική στην νήσο Γκουάμ και αποδεκάτισαν τα πουλιά του νησιού. Δείτε εδώ περισσότερα...

Η μύγα τσε-τσε είναι τροφή για μια ποικιλία σπονδυλωτών και τα αρθρόποδων και αν εξαφανιστεί θα δουν μια μείωση στη διαθέσιμη τροφή τους. Ωστόσο, όμως κανένα δεν τρέφεται αποκλειστικά με τη μύγα τσε-τσε οπότε δε θα επηρεαστεί κάποιο άλλο ζώο, ως άμεση συνέπεια της εξαφάνισής της.

Στη νήσο Ζανζιβάρη η ολική εξάλειψή της βοήθησε τους κτηνοτρόφους να κρατήσουν υγιή τα βοοειδή τους, αυξάνοντας το εισόδημά τους κατά 30%. Όμως είμαστε μέρος ενός οικοσυστήματος που οποιαδήποτε αλλαγή μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις. Η αύξηση του πληθυσμού των βοοειδών μπορεί να τους κάνει να επεκτείνουν τις περιοχές που αναζητούν την τροφή τους, καταπατώντας άλλα φυσικά περιβάλλοντα και παίρνοντας την τροφή από τα άλλα άγρια ζώα.

Κάτι τέτοιο έγινε στην Ινδία, που η αύξηση του πληθυσμού, οδήγησε σε καταπάτηση της του δάσους της λεοπάρδαλης, η οποία πλέον δεν είχε τροφή και μπήκε μέσα στην πόλη. Δείτε περισσότερα εδώ.

--

Πηγές:

1. Franco JR, Cecchi G, Priotto G, Paone M, Diarra A, Grout L, et al. (2018) Monitoring the elimination of human African trypanosomiasis: Update to 2016. PLoS Negl Trop Dis 12(12): e0006890. https://doi.org/10.1371/journal.pntd.0006890
2. The Pan African Tsetse and Trypanosomiasis Eradication Campaign – PATTEC who.int
3. Bouyer, J., Carter, N. H., Batavia, C., & Nelson, M. P. (2018). The Ethics of Eliminating Harmful Species: The Case of the Tsetse Fly. BioScience, 69(2), 125-135.
4. Vreysen, M. J., Saleh, K., Mramba, F., Parker, A., Feldmann, U., Dyck, V. A., ... & Bouyer, J. (2014). Sterile insects to enhance agricultural development: the case of sustainable tsetse eradication on Unguja Island, Zanzibar, using an area-wide integrated pest management approach. PLoS neglected tropical diseases, 8(5), e2857.
5. Sanofi: European Medicines Agency recommends fexinidazole, the first all-oral treatment for sleeping sickness. November 16, 2018 07:00 ET | Source: Sanofi. globenewswire.com
6. Sterile insect technique. iaea.org