Μπορεί να το έχετε νιώσει και εσείς; Αισθανθήκατε ποτέ ότι δεν ήσασταν ο εαυτό σας όταν πεινούσατε; Ή μήπως κάποιος άλλος ξέσπασε σε σας όταν ήταν πεινασμένος; Εάν ναι, δεν είστε μόνοι. Πως συνδέονται όμως οι δύο καταστάσεις;
Στο ανθρώπινο σώμα αρέσει η οργάνωση, έτσι όταν υπάρξει αστάθεια το αισθανόμαστε τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά. Οι λόγοι για τους οποίους μερικοί άνθρωποι γίνονται γκρινιάρηδες όταν πεινάνε βρίσκονται σε ορισμένες από τις διαδικασίες που συμβαίνουν στο σώμα σας όταν χρειάζεται τροφή.
Τα επίπεδα γλυκόζης πέφτουν
Το ανθρώπινο σώμα είναι μια μηχανή. Όπως όλα τα μηχανήματα, χρειάζονται καύσιμα. Το δικό μας καύσιμο είναι (συνήθως) νόστιμο και έρχεται αρχικά με τη μορφή φαγητού. Οι υδατάνθρακες, οι πρωτεΐνες και τα λίπη σε όλα όσα τρώτε διασπώνται σε απλά σάκχαρα (όπως γλυκόζη), αμινοξέα και ελεύθερα λιπαρά οξέα. Αυτά τα θρεπτικά συστατικά περνούν στην κυκλοφορία του αίματος από όπου διανέμονται στα όργανα και τους ιστούς σας και χρησιμοποιούνται για ενέργεια.
Τα περισσότερα όργανα και οι ιστοί του σώματός σας μπορούν να χρησιμοποιήσουν μια ποικιλία θρεπτικών ουσιών για να λειτουργήσουν, ο εγκέφαλός όμως εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη γλυκόζη, και μάλιστα είναι αρκετά απαιτητικός. Έτσι, όταν περάσει αρκετή ώρα από το τελευταίο σας γεύμα και τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα πέσουν αρκετά, ο εγκέφαλός σας θα το αντιληφθεί ως απειλή για τη ζωή.
Μπορεί να έχετε νιώσει τα συμπτώματα των χαμηλών επιπέδων γλυκόζης στον εγκέφαλο. Όταν είστε πεινασμένοι κάποια απλά πράγματα μπορεί να γίνουν δύσκολα. Μπορεί να δυσκολεύεστε να συγκεντρωθείτε, να κάνετε απερίσκεπτα λάθη ή να μπερδεύετε τα λόγια σας.
Κάτι άλλο που μπορεί να φανεί πρόκληση όταν πεινάτε είναι να συμπεριφέρεστε σύμφωνα με τους κοινωνικά αποδεκτούς κανόνες, όπως για παράδειγμα να μη χτυπάτε τους άλλους ανθρώπους.
Ο εγκέφαλος βάζει μπρος τους αντισταθμιστικούς μηχανισμούς
Η πείνα ως κατάσταση προκαλεί πολλές μεταβολές στις ορμόνες, στις διαδικασίες του εγκεφάλου και του περιφερικού νευρικού συστήματος που μοιάζουν με αντίστοιχες καταστάσεις θυμού, φόβου και θλίψης.
Ο λόγος για τον οποίο έχουμε συναισθήματα είναι για να εξυπηρετούν στη διατήρηση της ομοιόστασης του οργανισμού. Ο εγκέφαλός προσπαθεί πάντα να ελέγχει το σώμα και να βεβαιώνεται ότι όλα κυλούν ομαλά, αν εντοπίσει πρόβλημα, στέλνει ένα μήνυμα στο σώμα ότι υπάρχει πρόβλημα και πρέπει να βρούμε τρόπο να το διορθώσουμε.
Όταν λοιπόν πέσουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα κάτω από ένα συγκεκριμένο επίπεδο, ο εγκέφαλός σας στέλνει εντολές σε πολλά όργανα του σώματος να συνθέσουν και να απελευθερώσουν ορμόνες που αυξάνουν την ποσότητα γλυκόζης στο αίμα.
Οι τέσσερις κύριες ορμόνες ρύθμισης της γλυκόζης είναι:
Ταχείας δράσης ορμόνες: η γλυκαγόνη από το πάγκρεας και η αδρεναλίνη από τα επινεφρίδια.
Βραδείας δράσης ορμόνες: η αυξητική ορμόνη από την υπόφυση και η κορτιζόλη από τα επινεφρίδια.
Η πείνα ενεργοποιεί πολλά από τα ίδια μονοπάτια με τα συναισθήματα. Η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη είναι ορμόνες στρες που αποτελούν μέρος του αρχέγονου μηχανισμού «μάχης ή φυγής» και απελευθερώνονται στην κυκλοφορία του αίματος όχι μόνο όταν αισθανόμαστε το σωματικό στρες των χαμηλών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα αλλά και σε κάθε είδους αγχωτικών καταστάσεων.
Μάλιστα έχει παρατηρηθεί ότι ενώ μπορεί καταβάλλοντας υπεράνθρωπη προσπάθεια να καταφέρατε να μην γκρινιάξετε στο αφεντικό σας, όταν βρεθείτε με ανθρώπους που θα νιώσετε πιο χαλαροί, όπως είναι η οικογένεια ή οι φίλοι, άθελά σας μπορεί να ρίξετε τις άμυνες σας και να ξεσπάσετε σε αυτούς.
Η πείνα και ο θυμός ελέγχονται από κοινά γονίδια
Το προϊόν ενός τέτοιου γονιδίου είναι το νευροπεπτίδιο Υ, μια φυσική χημική ουσία που απελευθερώνεται στον εγκέφαλο όταν τα επίπεδα των θρεπτικών συστατικών πέσουν και το σώμα ζητάει τροφή.
Παράγεται σε διάφορα μέρη του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένου του υποθαλάμου, και δρα σε μια ποικιλία υποδοχέων, συμπεριλαμβανομένου του υποδοχέα Υ1.
Το νευροπεπτίδιο Υ έχει διάφορες λειτουργίες, όπως να αυξάνει την όρεξη και πιστεύεται ότι συμμετέχει στη ρύθμιση του θυμού και της επιθετικής συμπεριφοράς. Σύμφωνα με αυτό, τα άτομα με υψηλά επίπεδα νευροπεπτιδίου Υ στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό τους τείνουν να παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα επιθετικότητας.
Είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης
Ο θυμός και η πείνα φαίνεται να συνδέονται από πολλά μονοπάτια. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη γιατί αναμφισβήτητα είναι ένας χρήσιμος μηχανισμός επιβίωσης για ανθρώπους και ζώα. Στο παρελθόν, οι πρόγονοί μας δεν είχαν την πολυτέλεια να χαλαρώσουν και να περιμένουν ευγενικά να τους παραδοθεί το φαγητό μπροστά τους. Έπρεπε να δράσουν για να μην πεθάνουν από την πείνα. Όσο πιο πεινασμένοι είμαστε, τόσο περισσότερες ορμόνες απελευθερώνονται, προκαλώντας στρες για να μας «θυμώσουν» και να μας προετοιμάσουν για δράση.
Φυσικά δεν ελεγχόμαστε μόνο από τις σωματικές ανάγκες μας αλλά και από ψυχοκοινωνικούς παράγοντες. Όλοι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί, ο τρόπος με τον οποίο εκφράζεται κάποιος ακόμα και όταν είναι θυμωμένος ποικίλει.
Μπορεί να θυμώσετε πριν αρχίσετε να πεινάτε
Πολύ συχνά διαχωρίζουμε τα σωματικά συμπτώματα από τη διάθεση ενώ στην πραγματικότητα είναι ένα και το αυτό. Το μυαλό και το σώμα είναι ένα. Ο θυμός όταν πεινάμε, μας ενημερώνει ότι κάτι πάει λάθος, ότι τώρα χρειαζόμαστε τροφή και πρέπει να φάμε. Όμως, ως άνθρωποι, μπορεί να παρερμηνεύσουμε τα συναισθήματα μας και να τα εκφράσουμε με λάθος τρόπο πριν δούμε τι θέλει να μας πει το σώμα μας. Πρέπει να δίνουμε προσοχή και ερμηνεύουμε σωστά τα συναισθήματα μας ώστε να μπορούμε να ελέγχουμε και να μειώσουμε τις αρνητικές συμπεριφορές.
Το σώμα μας επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και δρούμε
Γνωρίζουμε γενικά ότι τα συναισθήματα όπως το άγχος μπορούν να επηρεάσουν την υγεία μας, αλλά ισχύει και το αντίστροφο. Το σώμα μας και η σωματική μας υγεία έχουν τη δύναμη να διαμορφώσουν την ψυχική μας κατάσταση και τον τρόπο που βιώνουμε τον κόσμο γύρω μας.
Ερευνητές που μελέτησαν εάν τα χαμηλά επίπεδα γλυκόζης ήταν υπεύθυνα για την αύξηση της επιθετικότητας στα παντρεμένα ζευγάρια συμπέραναν ότι «Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι παρεμβάσεις που είχαν σχεδιαστεί να παρέχουν στα άτομα μεταβολική ενέργεια μπορεί να προώθησαν πιο αρμονικές αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα ζευγάρια». Με άλλα λόγια, φάτε πριν μαλώσετε.
Να προτιμάτε βέβαια πάντοτε γεύματα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά. Το πρόχειρο φαγητό, παρόλο που θα σας ηρεμήσει, θα προκαλέσει μια γενική αύξηση της γλυκόζης του αίματος η οποία όμως θα καταρρεύσει γρήγορα.
--
Πηγές:
- Bushman, B. J., DeWall, C. N., Pond, R. S., &Hanus, M. D. (2014). Low glucose relates to greater aggression in married couples. Proceedings of the National Academy of Sciences, 201400619.
- Sainsbury, A., & Zhang, L. (2010). Role of the arcuate nucleus of the hypothalamus in regulation of body weight during energy deficit. Molecular and cellular endocrinology, 316(2), 109-119.
- Rosenthal, J. M., Amiel, S. A., Yágüez, L., Bullmore, E., Hopkins, D., Evans, M., ...& Suckling, J. (2001). The effect of acute hypoglycemia on brain function and activation: a functional magnetic resonance imaging study. Diabetes, 50(7), 1618-1626.
- Fujihara, T., Kohyama, T., Andreu, J. M., & Ramirez, J. M. (1999). Justification of interpersonal aggression in Japanese, American, and Spanish students. Aggressive Behavior: Official Journal of the International Society for Research on Aggression, 25(3), 185-195.
- De Almeida, R. M. M., Cabral, J. C. C., &Narvaes, R. (2015). Behavioural, hormonal and neurobiological mechanisms of aggressive behaviour in human and nonhuman primates. Physiology&Behavior, 143, 121-135.
- Coccaro, E. F., Lee, R., Liu, T., &Mathé, A. A. (2012). Cerebrospinal fluid neuropeptide Y-like immunoreactivity correlates with impulsive aggression in human subjects. Biologicalpsychiatry, 72(12), 997-1003.
- Nguyen, A. D., Mitchell, N. F., Lin, S., Macia, L., Yulyaningsih, E., Baldock, P. A., ...& Herzog, H. (2012). Y1 and Y5 receptors are both required for the regulation of food intake and energy homeostasis in mice. PLoSOne, 7(6), e40191.
- Karl, T., Lin, S., Schwarzer, C., Sainsbury, A., Couzens, M., Wittmann, W., ...& Herzog, H. (2004). Y1 receptors regulate aggressive behavior by modulating serotonin pathways. Proceedings of the National Academy of Sciences, 101(34), 12742-12747.
