7 προβλήματα μνήμης που όμως είναι φυσιολογικά

#1 Παροδικότητα (Transience)

Μπορεί να ξεχάσετε ένα γεγονός αμέσως μόλις το μάθατε.

Η μνήμη λειτουργεί κάπως έτσι: "Χρησιμοποίησέ το, ή ξέχασέ το". Δηλαδή οι αναμνήσεις που ανασύρονται και χρησιμοποιούνται πιο συχνά είναι αυτές που δεν ξεχνιούνται.

Αν και μοιάζει σαν μειονέκτημα, οι επιστήμονες το θεωρούν ευεργετικό για τον εγκέφαλο, καθώς τον ελαφρύνει από άχρηστες πληροφορίες, αφήνοντας χώρο για νέες, πιο χρήσιμες.

#2 Αφηρημάδα (Absentmindedness)

Ξεχάσατε που βάλατε τα κλειδιά σας γιατί δεν παρατηρήσατε τη στιγμή που τα τοποθετούσατε.

Μπορεί εκείνη την ώρα να σκεφτόσασταν κάτι άλλο ή ακόμα και τίποτα και έτσι ο εγκέφαλος δεν το κατέγραψε σαν σημαντικό. Είναι το ίδιο φαινόμενο με όταν ξεχνάτε να κάνετε κάτι σε μία προγραμματισμένη ώρα, όπως να πάρετε το φάρμακό σας.

#3 Αποκλεισμός (Blocking)

Σας ρωτάνε κάτι και ενώ ξέρετε ότι ξέρετε την απάντηση δεν μπορείτε να τη θυμηθείτε.

Το κόλλημα αυτό της μνήμης είναι πολύ κοινό και πολλές φορές το εμπόδιο είναι να ανασύρετε μία άλλη ανάμνηση που μοιάζει με αυτή που προσπαθείτε να θυμηθείτε.

Όσο περνούνε τα χρόνια αυτό το φαινόμενο γίνεται όλο και πιο συχνό, και για παράδειγμα, είναι ο λόγος που οι ηλικιωμένοι δυσκολεύονται να θυμηθούν τα ονόματα των άλλων.

#4 Κακή απόδοση (Misattribution)

Συμβαίνει όταν θυμάστε κάτι με ακρίβεια μέχρι έως ένα σημείο αλλά μπερδεύετε κάποιες λεπτομέρειες όπως ο χρόνος, ο τόπος ή τα άτομα που υπήρχαν στο γεγονός.

Ένα άλλο είδος είναι όταν έχετε μία σκέψη που νομίζετε ότι είναι τελείως δική σας, ενώ στην πραγματικότητα είναι κάτι που είχατε διαβάσει ή ακούσει παλιότερα αλλά το είχατε ξεχάσει.

Αυτό το φαινόμενο εξηγεί και το μη ηθελημένο πλαγιαρισμό (λογοκλοπή), όπου ο/η συγγραφέας περνά αυτά που γράφει σαν δικά του/της αλλά στην πραγματικότητα τα έχει διαβάσει αλλού.

Και αυτό το φαινόμενο γίνεται πιο συχνό όσο γερνάμε. Μεγαλώνοντας απορροφούμε όλο και λιγότερες λεπτομέρειες από τις πληροφορίες που μαθαίνουμε, γιατί δυσκολευόμαστε να συγκεντρωθούμε και να επεξεργαστούμε γρήγορα πολλές πληροφορίες.

#5 Υποβολή (Suggestibility)

Συμβαίνει όταν η μνήμη γίνεται ευάλωτη σε υποβολή και μια πληροφορία που μάθατε, ενσωματώνεται στη μνήμη σας σαν ένα συμβάν στο οποίο συμμετείχατε.

Δεν έχει εξηγηθεί επιστημονικά πώς ξεγελιέται ο εγκέφαλος.

#6 Προκατάληψη (Bias)

Ακόμα και η πιο κοφτερή μνήμη δεν είναι ακριβής καταγραφή του τι συνέβει στο παρελθόν. Επηρεάζεται από την προσωπική σας αντίληψη, τις πεποιθήσεις, τις γνώσεις σας ακόμα και την διάθεσή σας. Επηρεάζουν το τρόπο που αποθηκεύονται στον εγκέφαλο αλλά και άρα τον τρόπο που ανασύρονται.

#7 Εμμονή (Persistence)

Οι περισσότεροι άνθρωποι ανησυχούν όταν ξεχνάνε πράγματα. Όμως κάποιοι άνθρωποι προσπαθούν και εύχονται να ξεχάσουν και δεν μπορούν.

Οι τραυματικές αναμνήσεις, τα αρνητικά συναισθήματα και οι συνεχείς φοβίες είναι ένα πρόβλημα της μνήμης που διαφέρει από τα παραπάνω. Μπορεί να είναι ακριβής αναπαράσταση εντός τρομακτικού γεγονότος ή ακόμη και αρνητική στρέβλωση της πραγματικότητας.

Άνθρωποι που υποφέρουν από κατάθλιψη είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε τέτοιες αναμνήσεις. Αλλά και άνθρωποι που υποφέρουν από μετα-τραυματικό στρες, από γεγονότα όπως η σεξουαλική κακοποίηση ή από τραυματικές εμπειρίες σε καιρό πολέμου.

 

--

Πηγές:

Schacter, D. L. (1999). The seven sins of memory: Insights from psychology and cognitive neuroscience. American psychologist, 54(3), 182.

Schacter, D. L. (2002). The seven sins of memory: How the mind forgets and remembers. Houghton Mifflin Harcourt.