Γιατί οι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας κοιμούνται λιγότερο;

Κάθε ζώο στη Γη χρειάζεται κάποιο είδος ύπνου. Αυτό σημαίνει ότι ο ύπνος πιθανόν να εξελίχθηκε μαζί με την ίδια τη ζωή. Στους ανθρώπους, είναι ζωτικής σημασίας καθώς κάθε όργανο και ρυθμιστικό σύστημα χρειάζεται ύπνο για να λειτουργήσει σωστά.

Είναι γεγονός ότι, καθώς μεγαλώνουμε οι νύχτες δυσκολεύουν. Αρχίζουν οι αϋπνίες, οι συχνές βόλτες στο μπάνιο και πολλές άλλες ενοχλήσεις, οι οποίες διακόπτουν τον βαθύ και χαλαρωτικό ύπνο μας. Για τους ερευνητές του UC Berkeley λοιπόν το ερώτημα ήταν ένα: Οι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας κοιμούνται λιγότερο, επειδή χρειάζονται λιγότερο ύπνο ή επειδή απλά δεν μπορούν να κοιμηθούν περισσότερο;

Τι αλλάζει καθώς ο εγκέφαλός μας γερνά;

Η γήρανση φέρνει μια πτώση στο βαθύ NREM (μη ταχεία κίνηση των ματιών) ύπνο ή «ύπνο βραδέων κυμάτων» και στα χαρακτηριστικά κύματα του εγκεφάλου που συνδέονται με αυτό, συμπεριλαμβανομένων των βραδέων κυμάτων και των υπνικών ατράκτων.

Τα νεαρά, υγιή βραδέα κύματα και οι άτρακτοι συμβάλουν ώστε να μεταφερθούν οι μνήμες και οι πληροφορίες από τον ιππόκαμπο, ο οποίος λειτουργεί σαν μια βραχυπρόθεσμη αποθήκη του εγκεφάλου, στον προμετωπιαίο φλοιό όπου θα γίνει η μακροχρόνια αποθήκευση των πληροφοριών. Δυστυχώς, με το πέρας των χρόνων, οι δύο αυτοί τύποι εγκεφαλικών κυμάτων μειώνονται σημαντικά. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι η μείωση του ύπνου σχετίζεται με την εξασθένηση της μνήμης στη μετέπειτα ζωή των ανθρώπων.

Απορρυθμίζονται νευροδιαβιβαστές που φυσιολογικά σταθεροποιούν τον ύπνο και βοηθούν το σώμα να περάσει ομαλά από τον ύπνο στην εγρήγορση.

Σε αυτούς τους νευροδιαβιβαστες, ανήκει η γαλανίνη, η οποία προωθεί τον ύπνο, και η ορεξίνη, η οποία προάγει την εγρήγορση. Επειδή ο ρυθμός ύπνου-εγρήγορσης διαταράσσεται οι ηλικιωμένοι αισθάνονται κουρασμένοι κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά ανήσυχοι τη νύχτα. Φυσικά, δεν επηρεάζονται όλοι οι άνθρωποι στον ίδιο βαθμό.

Σε πειράματα που έγιναν, διαπιστώθηκε ότι η χημική υπογραφή είναι η ίδια ανεξάρτητα από την ηλικία. Το πρόβλημα είναι ότι οι υποδοχείς του εγκεφάλου που λαμβάνουν αυτά τα σήματα εξασθενούν με την ηλικία. Μοιάζει με μια κεραία ραδιοφώνου που είναι αδύναμη. Το σήμα είναι εκεί, αλλά η κεραία απλά δεν μπορεί να το πάρει.

Αυτό που είναι πραγματικά ενδιαφέρον εδώ είναι ότι, ενώ μέχρι τώρα πιστεύαμε ότι η στέρηση ύπνου ήταν συνέπεια της γήρανσης, τώρα υποστηρίζεται ότι η ανεπάρκεια ύπνου είναι ίσως στην πραγματικότητα ένας παράγοντας που συμβάλλει στη γήρανση.

Αν δεχτούμε αυτό τον τρόπο σκέψης τότε αυτό μπορεί να δημιουργήσει καλύτερες θεραπείες για την καταπολέμηση της καθολικής γήρανσης του πληθυσμού.

Και ενώ η επιστήμη δεν έχει βρει ακόμα ένα τρόπο να μη χάσουμε τους υποδοχείς του εγκεφάλου καθώς γερνάμε, υπάρχουν κάποια μικρά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βελτιώσετε τον ύπνο σας. Προσπαθήστε να αποφεύγετε την καφεΐνη μετά το απόγευμα, να κοιμάστε σε δωμάτιο που είναι λίγο πιο κρύο από ό, τι νιώθετε άνετα, και να ασκήστε συχνά (αλλά όχι 3 ώρες πριν κοιμηθείτε).

Οι επιστήμονες μέχρι τώρα έχουν καταφέρει να παρατείνουν τη διάρκεια της ζωής μας, αλλά δεν έχουν καταφέρει να παρατείνουν τη διάρκεια της υγείας μας. Μελετώντας τον ύπνο και βελτιώνοντας τον, ανοίγεται ένας καινούργιος δρόμος που θα βοηθήσει στη λύση αυτού του προβλήματος.

Από ποια ηλικία πέφτει η ποιότητα του ύπνου;

Πολλοί πιστεύουν ότι η μείωση του ύπνου αρχίζει όταν φτάνουμε σε μεγάλη ηλικία. Μπορεί να εκπλαγείτε αν μάθετε ότι συχνά ξεκινά στα τέλη των 20 ετών και στις αρχές των 30, και συνεχίζει να μειώνεται με μια σταθερή τροχιά με την πάροδο του χρόνου. Μάλιστα, στα 50 ο άνθρωπος απολαμβάνει περίπου μόνο το 50% του βαθύ ύπνου. Μέχρι τα 70, έχει ελάχιστο έως καθόλου βαθύ ύπνο καλής ποιότητας. 

--

Πηγές:

1. Mander, B. A., Winer, J. R., & Walker, M. P. (2017). Sleep and Human Aging. Neuron, 94(1), 19-36.
2. Deep sleep may act as fountain of youth in old age. Yasmin Anwar, APRIL 5, 2017 news.berkeley.edu