Τι έχει η μουσική και μας κάνει να ανατριχιάζουμε;

Το φαινόμενο ονομάζεται frisson, μια γαλλική λέξη, και σημαίνει ρίγος ή συγκίνηση. Είναι μία αίσθηση σαν κύματα ευχαρίστησης να διαπερνούν όλο το δέρμα σας. Κάποιοι το περιγράφουν και σαν οργασμό του δέρματος.

Τι προκαλεί αυτό το φαινόμενο

Η μουσική είναι το πιο κοινό ερέθισμα για να μας πιάσει αυτό το ρίγος, αλλά σε πολλούς συμβαίνει και όταν θαυμάζουν ένα πίνακα ζωγραφικής ή μια σκηνή σε μία ταινία, ή ακόμα και με την επαφή με ένα άλλο άτομο.

Η μέχρι τώρα έρευνα έχει δείξει ότι έχει να κάνει με τον τρόπο που αντιδρούμε συναισθηματικά σε μία απρόσμενη διέγερση, όπως αυτή της μουσικής. Αρμονίες που μπαίνουν απότομα και αλλαγές στην ένταση, η αρχή ενός σόλο, όλα αυτά είναι ερεθίσματα που ξαφνιάζουν τον ακροατή με θετικό τρόπο.

Γιατί το ευχάριστο ερέθισμα μας κάνει να ανατριχιάζουμε

Εξελικτικά το ανατρίχιασμα αναπτύχθηκε για να διατηρούν οι πολύ αρχαίοι μας πρόγονοι, που ήταν πιο τριχωτοί, ένα στρώμα θερμότητας, σε μια απότομη αλλαγή της θερμοκρασίας.

Αν και από τότε που αρχίσαμε να φοράμε ρούχα δεν το χρειαζόμαστε τόσο, ωστόσο το ερέθισμα παραμένει και πλέον μπορεί να διεγείρεται και από συναισθηματικές αλλαγές. Ο επιπολασμός του χαρακτηριστικού έχει μεγάλη διακύμανση από έρευνα σε έρευνα, που δείχνουν ότι κάπου 55-86% του πληθυσμού μπορεί να το αισθανθεί.

Τι ρόλο παίζει η προσωπικότητα μας

Από τεστ προσωπικότητας έχει φανεί ότι οι άνθρωποι που το αισθάνονται έχουν έντονο ένα χαρακτηριστικό που ονομάζεται Δεκτικότητα σε νέες εμπειρίες (Openness to Experience). Είναι άνθρωποι με ζωηρή φαντασία, που εκτιμούν την ομορφιά της φύσης και αναζητούν συνεχώς νέες εμπειρίες.

Το χαρακτηριστικό έχει συναισθηματικό χαρακτήρα (η αγάπη για ποικιλία, η εκτίμηση της ομορφιάς) αλλά και γνωσιακό (φαντασία, πνευματική περιέργεια).

Κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το ανατρίχιασμα σχετίζεται με το συναισθηματικό κομμάτι, δηλαδή τι αισθανόμαστε όταν ακούμε το μουσικό κομμάτι. Άλλοι ερευνητές όμως πιστεύουν ότι έχει να κάνει με το γνωσιακό, δηλαδή όταν ο εγκέφαλός μας προβλέπει πώς θα συνεχιστεί η μελωδία ή όταν κάνουμε μουσικές εικόνες, δηλαδή όταν ακούμε μουσική και ονειροπολούμε.

Όσοι βυθίζονται στη μουσική και δεν την ακούν απλά, φαίνεται ότι αισθάνονται αυτό το ανατρίχιασμα συχνότερα και εντονότερα.

--

Πηγές:

1. Sloboda, J. A. (1991). Music structure and emotional response. Psychology of music, 19, 110-120.
2. Harrison, L., & Loui, P. (2014). Thrills, chills, frissons, and skin orgasms: toward an integrative model of transcendent psychophysiological experiences in music. Frontiers in psychology, 5, 790.
3. Grewe, O., Nagel, F., Kopiez, R., & Altenmüller, E. (2007). Emotions over time: synchronicity and development of subjective, physiological, and facial affective reactions to music. Emotion, 7(4), 774.
4. McCrae, R. R. (2007). Aesthetic chills as a universal marker of openness to experience. Motivation and Emotion, 31(1), 5-11.