Ο ύπνος συρρικνώνει τις νευρωνικές σας συνδέσεις; Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν ερευνητές, οι οποίοι παρατήρησαν να συμβαίνουν μικρές αλλαγές στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια του ύπνου.

ύπνος

Εδώ και εκατοντάδες χρόνια, οι άνθρωποι προσπαθούσαν να εξηγήσουν τη φύση και το σκοπό του ύπνου.

Τι ήταν ο ύπνος για τον Αριστοτέλη

Κατά τον Αριστοτέλη, ο ύπνος έχει θρεπτική λειτουργία για τα έμβια όντα και την αντίληψη τους και παρουσιάζει ως σκοπό του ύπνου την εγρήγορση. Χρειάζεται δηλαδή το ον του οποίου οι αισθήσεις βρίσκονται σε πλήρη λειτουργία μια στάση, μια ανάπαυση, για να μπορέσει να τις ενεργοποιήσει και πάλι έχουσες αυτές ανακτήσει την ικανότητα τους να ενεργούν. Ο οργανισμός του όντος, χωρίς να έχει εξωτερικά ερεθίσματα, υφίσταται ήρεμος και έτσι διεξάγονται καλύτερα οι «φυσικές λειτουργίες», αλλά και η ανάπτυξη του ζωντανού οργανισμού.

Την ιδέα αυτή υποστηρίζει και η σύγχρονη επιστήμη

Οι συνάψεις (οι συνδέσεις μεταξύ των νευρώνων) μεταφέρουν τις πληροφορίες από νευρώνα σε νευρώνα. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενισχύονται και διευρύνονται συνεχώς, για να φιλοξενήσουν τη ροή των νέων πληροφοριών, που αποκτά ο εγκέφαλος από νέες εμπειρίες. Αλλά η ενίσχυση δεν μπορεί να συνεχιστεί επ 'αόριστον, γιατί οι συνάψεις θα κορεστούν, θα υπάρξει "υπερφόρτωση πληροφοριών» και θα καούν.

Ο εγκέφαλος χρειάζεται να κάνει επανεκκίνηση

Γνωστή ως «συναπτική ομοιόσταση»

Όταν είμαστε ξύπνιοι, δεχόμαστε συνεχώς νέα ερεθίσματα. Όμως, κατά τη διάρκεια του ύπνου, είμαστε πολύ λιγότερο απασχολημένοι από τον εξωτερικό κόσμο... Ο ύπνος δίνει τη δυνατότητα στον εγκέφαλο να «αξιολογήσει» όλες τις συνάψεις μας, και να τις ομαλοποιήσει με έναν έξυπνο τρόπο. Οι νευρώνες έχουν χρόνο να ξεκουραστούν και να προετοιμαστούν για την επόμενη μέρα, όπου θα αναγεννηθούν οι συνάψεις, με την εισροή νέων πληροφοριών, δηλαδή, την εκμάθηση νέων πραγμάτων.

Ο ύπνος είναι το τίμημα που πληρώνουν οι άνθρωποι για να είναι σε θέσει ο εγκέφαλος να μαθαίνει νέα πράγματα.

Οι ερευνητές μελέτησαν τον εγκέφαλο ποντικιών και βρήκαν ότι σε μερικές ώρες ύπνου μειώνεται κατά μέσο όρο το 18% των συνάψεων.

Το ενδιαφέρον ήταν ότι αυτή η περικοπή γινόταν στο περίπου 80% των συνάψεων, αλλά οι μεγαλύτερες συνάψεις γλίτωναν. Αυτές οι μεγαλύτερες συνάψεις μπορεί να συνδέονται με τις πιο σταθερές και σημαντικές αναμνήσεις, συνδέσεις που ο εγκέφαλος δεν θέλει να χάσει. Η μείωση εξασφαλίζει ότι μόνο οι πιο σημαντικές πληροφορίες θα διατηρηθούν. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος αποφασίζει ποιες συναπτικές συνδέσεις θα κλαδέψει είναι ένα άλλο ερώτημα.

Τα ευρήματα αυτά υποστηρίζουν την ιδέα ότι ο ύπνος είναι απαραίτητος γιατί εδραιώνει τις αναμνήσεις, δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα στον εγκέφαλο να μπορεί να δέχεται καινούριες πληροφορίες.

Οι ερευνητές σημειώνουν ότι, δεν είναι το κλάδεμα που αναγκάζει το σώμα να πέσει σε ύπνο, αλλά, μάλλον, το σώμα εκμεταλλεύεται τη μείωση της λειτουργίας του εγκεφάλου για να «συμμαζέψει» το σύστημα του.

Επομένως, ο Αριστοτέλης δεν απείχε πολύ μακριά!

Ἀριστοτέλους
Περὶ ὕπνου καὶ ἐγρηγόρσεως

...δι΄ ἣν δ΄ αἰτίαν συμβαίνει τὸ καθεύδειν͵ καὶ ποῖόν τι τὸ πάθος ἐστί͵ λεκτέον.
ἐπεὶ δὲ τρόποι πλείους τῆς αἰτίας (καὶ γὰρ τὸ τίνος ἕνεκεν͵ καὶ ὅθεν ἡ ἀρχὴ τῆς κινήσεως͵ καὶ τὴν ὕλην καὶ τὸν λόγον αἴτιον εἶναί φαμεν)͵ πρῶτον μὲν οὖν ἐπειδὴ λέγομεν τὴν φύσιν ἕνεκά του ποιεῖν͵ τοῦτο δὲ ἀγαθόν τι͵ τὴν δ΄ ἀνάπαυσιν παντὶ τῷ πεφυκότι κινεῖσθαι͵ μὴ δυναμένῳ δ΄ ἀεὶ καὶ συνεχῶς κινεῖσθαι μεθ΄ ἡδονῆς͵ ἀναγκαῖον εἶναι καὶ ὠφέλιμον͵ τῷ δὲ ὕπνῳ αὐτῇ τῇ ἀληθείᾳ προσάπτουσι τὴν μεταφορὰν ταύτην ὡς ἀναπαύσει ὄντι ὥστε σωτηρίας ἕνεκα τῶν ζῴων ὑπάρχει.
[455b 15-23]

...σημεῖον δ΄ ὅτι καὶ τὸ ἔργον τὸ αὑτοῦ ποιεῖ τὸ θρεπτικὸν μόριον ἐν τῷ καθεύδειν μᾶλλον ἢ ἐν τῷ ἐγρηγορέναι· τρέφεται γὰρ καὶ αὐξάνεται τότε μᾶλλον͵ ὡς οὐδὲν προσδεόμενα πρὸς ταῦτα τῆς αἰσθήσεως. [455a]

 

--

Πηγές:

  1. ΠΑΣΣΑΛΗ ΠΕΤΡΟΥΛΑ. ΦΑΝΤΑΣΙΑ, ΜΝΗΜΗ, ΥΠΝΟΣ ΚΑΙ ΕΝΥΠΝΙΟΝ ΣΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ. 2009. auth.gr
  2. Tononi G, Cirelli C (2014). Sleep and the price of plasticity: from synaptic and cellular homeostasis to memory consolidation and integration. Neuron, 81 (1), pp. 12–34.
  3. Vivo L, Faraguna U, Nelson A, Pfister-Genskow M, Klapperich M, Tononi G, Cirelli C (2014). Developmental patterns of sleep slow wave activity and synaptic density in adolescent mice. Sleep, 37 (4), pp. 689–700.
  4. Tononi G, Cirelli C (2013). During sleep, the brain weakens the connections among nerve cells, apparently conserving energy and, paradoxically, aiding memory. Scientific American, 309 (2), pp. 34–9.
  5. Nere A, Hashmi A, Cirelli C, Tononi G (2013). Sleep-dependent synaptic down-selection (I): modeling the benefits of sleep on memory consolidation and integration. Frontiers in Neurology, 4 (143).
  6. Cirelli, C. (2013). Sleep and synaptic changes. Current opinion in neurobiology, 23(5), 841-846.
  7. Tononi, G., & Cirelli, C. (2003). Sleep and synaptic homeostasis: a hypothesis. Brain research bulletin, 62(2), 143-150.
  8. de Vivo, L., Bellesi, M., Marshall, W., Bushong, E. A., Ellisman, M. H., Tononi, G., & Cirelli, C. (2017). Ultrastructural evidence for synaptic scaling across the wake/sleep cycle. Science, 355(6324), 507-510.
  9. Diering, G. H., Nirujogi, R. S., Roth, R. H., Worley, P. F., Pandey, A., & Huganir, R. L. (2017). Homer1a drives homeostatic scaling-down of excitatory synapses during sleep. Science, 355(6324), 511-515.
Σχετικοί όροι: