Σίγουρα και να θέλει κάποιος είναι δύσκολο να μη προσέξει έναν άνθρωπο με κόκκινη μύτη που βήχει και φτερνίζεται. Φαίνεται όμως ότι οι ικανότητες μας στην ανίχνευση είναι πολύ πιο ευαίσθητες καθώς μπορούμε να εντοπίσουμε σημάδια στους άλλους πριν ακόμα καταλάβουν ούτε οι ίδιοι ότι είναι άρρωστοι.
Μάλιστα, οι άνθρωποι μπορούν να «διαβάζουν» μια σειρά από σωματικά σημάδια στο πρόσωπο ενός ατόμου που νοσεί, λίγες μόνο ώρες μετά την έναρξη της μόλυνσης, έτσι ώστε να προφυλάσσονται από τις μεταδοτικές ασθένειες.
Σε ένα πιλοτικό πείραμα, ερευνητές έδωσαν σε υγιείς εθελοντές είτε εικονικό φάρμακο είτε λιποπολυσακχαρίτη (LPS), μόριο που λαμβάνεται από βακτήρια. Τα μόρια LPS είναι στείρα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν εγχέονται ζωντανά βακτηρίδια, αλλά προκαλούν μια ισχυρή ανοσοαπόκριση και συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη που διαρκούν λίγες ώρες.
Στη συνέχεια, φωτογράφησαν τα πρόσωπα των συμμετεχόντων μόλις δύο ώρες μετά τη λήψη της ουσίας και μετά από εξετάσεις αίματος που έδειχναν ότι είχε αρχίσει η φλεγμονώδης αντίδραση.
Η ομάδα έδειξε έπειτα τα πορτρέτα σε 62 παρατηρητές, οι οποίοι στη πρώτη φάση κλήθηκαν να κρίνουν αν το εικονιζόμενο άτομο ήταν άρρωστο ή υγιές, με κάθε φωτογραφία να εμφανίζεται για μέγιστο διάστημα πέντε δευτερολέπτων.
Σε μια κλίμακα από 0 έως 1, με 0.5 να είναι καθαρή τύχη, οι παρατηρητές σημείωσαν 0.62, πράγμα που σημαίνει ότι η ικανότητά τους να ανιχνεύουν ένα άρρωστο άτομο από μια ματιά δεν ήταν τυχαία. Στη δεύτερη φάση, ζητήθηκε από τους παρατηρητές να υποδείξουν τα συγκεκριμένα σημάδια προσώπου που τους οδήγησαν στην απάντηση τους.
Με βάση τις απαντήσεις τους, οι άνθρωποι που έλαβαν LPS φάνηκαν να έχουν πιο χλωμά χείλη και δέρμα, πιο πρησμένο πρόσωπο, οι γωνιές του στόματος ήταν πιο πεσμένες, είχαν πεσμένα βλέφαρα, κόκκινα μάτια και λιγότερο λαμπερό δέρμα. Από αυτά, τρία ξεχώρισαν περισσότερο.
Χλωμό δέρμα
Η ερυθρότητα υποδηλώνει μια υγιή και ελκυστική εμφάνιση σε ανθρώπους και ζώα. Αντίθετα, οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν ότι όσοι έχουν χλωμό δέρμα είναι άρρωστοι. Όμως, η ωχρότητα μπορεί να οφείλεται στην απλή κόπωση. Γι’ αυτό μια κουρασμένη εικόνα συνδέεται συχνά στενά με την εμφάνιση της υγείας.
Πεσμένα βλέφαρα
Τα βλέφαρα των «ασθενών» ήταν πιο πεσμένα σε σύγκριση με τους υγιείς (placebo).
Η ασθένεια μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε κουρασμένοι καθώς τα σώματά μας εργάζονται σκληρότερα για να πολεμήσουν ο, τι μας ενοχλεί. Ωστόσο, οι συντάκτες της μελέτης αναγνώρισαν ότι αυτό το σημάδι είναι επίσης σύμφωνο με την αρχή ότι οι άνθρωποι «έχουν την τάση να κοινωνικοποιούνται λιγότερο με άτομα που έχουν ανεπαρκή ύπνο».
Χλωμά χείλη
Οι ερευνητές σημείωσαν ότι οι «ασθενείς» είχαν εμφανώς πιο χλωμά χείλη από τους υγιείς. Οι μη επαγγελματίες παρατηρητές, ωστόσο, αγνόησαν εντελώς αυτό το σημάδι. Εσείς, λοιπόν, αν θέλετε να εντοπίσετε ποιος είναι άρρωστος, μην ξεχνάτε να κοιτάτε τα χείλη τους.
Η κρίση των ανθρώπων που αναλύουν τις εικόνες μπορεί να ποικίλει. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που ψάχνουν σύντροφο ίσως είναι καλύτεροι στο να εντοπίζουν σημάδια υγείας, ενώ εκείνοι που φοβούνται μήπως κολλήσουν κάποια μόλυνση μπορεί να είναι καλύτεροι στα σημάδια ασθένειας.
Η έγκαιρη ανίχνευση είναι το κλειδί
Εξελικτικά, η ικανότητα ταχείας αναγνώρισης και αποφυγής δυνητικά άρρωστων, μεταδοτικών ατόμων δίνει σίγουρα ένα εξελικτικό πλεονέκτημα, κρίσιμο για την επιβίωση μας.
Όσο πιο γρήγορα ανιχνεύεται η μόλυνση, τόσο πιο εύκολα περιορίζεται. Οι άνθρωποι τείνουν να είναι πιο μεταδοτικοί τις πρώτες ημέρες της νόσου, πολύ πριν πιάσουν τα χαρτομάντιλα. Ως εκ τούτου, το να μπορούμε να διαβάζουμε μικρά σημάδια ακόμα και από τις δύο πρώτες ώρες, μπορεί να παρέχει μια προειδοποίηση για να μείνουμε μακριά.
Η μελέτη αποτελεί ένα καλό σημείο εκκίνησης σχετικά με τον τρόπο ανίχνευσης πρώιμων συμπτωμάτων μόλυνσης, όμως απαιτείται περαιτέρω έρευνα σε ένα μεγαλύτερο και ευρύτερο φάσμα εθνικοτήτων και για διάφορες ασθένειες.
Ο άρρωστος που έλαβε το LPS στην πάνω εικόνα είναι ο (Α). Εσείς το είχατε καταλάβει;
--
Πηγές:
Axelsson, J., Sundelin, T., Olsson, M. J., Sorjonen, K., Axelsson, C., Lasselin, J., & Lekander, M. (2018, January). Identification of acutely sick people and facial cues of sickness. In Proc. R. Soc. B (Vol. 285, No. 1870, p. 20172430). The Royal Society.
