Η θλίψη είναι ευεργετική

Ο Homo sapiens είναι ένα είδος πολύ ιδιόρρυθμο. Η κακή διάθεση, η θλίψη είναι συναισθήματα συνυφασμένα με την ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία. Σήμερα όμως ζούμε σε μια εποχή που τα αγνοεί ή τα υποτιμά. Οι διαφημίσεις και τα κοινωνικά δίκτυα μας χειραγωγούν δείχνοντάς μια άλλη όψη της ευτυχίας. Σε αυτή την πραγματικότητα ευτυχισμένη είναι μια ζωή μόνο με γέλια, μια ζωή με συνεχή απόκτηση υλικών αγαθών, όπου δεν υπάρχουν στιγμές θλίψης. 

Η τέχνη που αναζητά την πνευματική αλήθεια χωρίς νόρμες, αγκάλιασε τη θλίψη ως διδακτικό και πολύτιμο αγαθό της ζωής. Περπάτησε στα μονοπάτια της και μας χάρισε πολλά αριστουργήματα του ανθρώπινου πνεύματος που προκαλούν ή και ακόμη καλλιεργούν αρνητικά συναισθήματα.

Οι αρχαίοι Έλληνες μέσα από τις τραγωδίες, εξέθεταν το κοινό σε αρνητικές καταστάσεις και το εκπαίδευαν να αποδεχθεί την ατυχία ως αναπόφευκτη και μέρος μιας φυσιολογικής ζωής. Όπως και σπουδαίοι σύγχρονοι μουσικοί συνθέτες, όπως ο Beethoven, ο Chopin, και λογοτέχνες όπως ο Chekhov και ο Ibsen.

Οι αρχαίοι φιλόσοφοι, πίστευαν ότι η κακή διάθεση είναι απαραίτητη για μια ολοκληρωμένη ζωή. Οι στωικοί φιλόσοφοι τόνισαν πόσο σημαντικό είναι να περιμένουμε και να αποδεχόμαστε τις κακοτυχίες, την απώλεια, τη θλίψη ή την αδικία. Αλλά και άλλοι της σχολής του Επίκουρου αναγνώρισαν την αξία της σοφής κρίσης, της αυτοσυγκράτησης και του αυτοελέγχου, όπως και την αποδοχή των αναπόφευκτων αντιξοοτήτων.

Τα συναισθήματα μας ενημερώνουν πώς να αποκριθούμε στις καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε

Γι' αυτό στην εξέλιξή μας διατηρήσαμε όλες τις συναισθηματικές καταστάσεις και μάλιστα έχουμε περισσότερα αρνητικά από ότι θετικά συναισθήματα. Ο φόβος, ο θυμός, η ντροπή, η αηδία μας βοηθούν να αναγνωρίζουμε, να αποφεύγουμε και να ξεπερνούμε απειλητικές ή επικίνδυνες καταστάσεις.

Τι εξυπηρετεί η θλίψη;

Η έντονη και διαρκής θλίψη, όπως η κατάθλιψη, είναι προφανώς μια σοβαρή και εξουθενωτική διαταραχή. Ωστόσο, οι ήπιες, παροδικές κακές διαθέσεις μπορούν να εξυπηρετήσουν έναν σημαντικό και χρήσιμο προσαρμοστικό σκοπό, βοηθώντας μας να αντιμετωπίσουμε τις καθημερινές προκλήσεις και τις δύσκολες καταστάσεις, εστιάζοντας καλύτερα και πιο προσεκτικά σε αυτές.

Από την άλλη, τα χαρούμενα συναισθήματα δίνουν το σήμα ότι είμαστε σε ένα γνωστό και ασφαλές περιβάλλον, οπότε και δε χρειάζεται τόσο λεπτομερής και προσεκτική ανάλυση.

Επίσης, η θλίψη μπορεί να ενισχύσει την ενσυναίσθηση, τη συμπόνια, την ηθική και την αισθητική ευαισθησία. Λειτουργεί ως ένα κοινωνικό σήμα που φανερώνει ότι υποχωρούμε από τον ανταγωνισμό και μας δίνει μια προστατευτική κάλυψη. Ενώ όταν φαινόμαστε λυπημένοι ή σε κακή διάθεση, κάνουμε τους άλλους να νοιάζονται για μας.

Η μελαγχολία και η νοσταλγία έχουν και ένα ρόλο κινητοποίησης και καθοδήγησης για τα μελλοντικά μας σχέδια. Η νοσταλγία διεγείρεται ως απάντηση στην αρνητική διάθεση και κατά τη συναισθηματική κατάσταση της μοναξιάς. Ενισχύει τους κοινωνικούς δεσμούς και τον αυτοσεβασμό. 

Τα οφέλη της θλίψης

Αυτή η συναισθηματική κατάσταση προσφέρει στο άτομο:

1. Καλύτερη μνήμη

Βελτιώνει τη μνήμη καθώς δεν αποσπάται η προσοχή του ατόμου από τους γύρω περισπασμούς, κάτι που παρατηρείται στους αυτόπτες μάρτυρες.

2. Πιο ακριβή κρίση και αξιολόγηση

Μειώνει τη μεροληπτικότητα του ατόμου και το βοηθά να δημιουργεί πιο ακριβή εικόνα για τους άλλους, επειδή επεξεργάζεται τα στοιχεία πιο αποτελεσματικά. Το άτομο γίνεται λιγότερο ευκολόπιστο και αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό τους μύθους και τις φήμες. Ενώ μπορεί να εντοπίζει πιο εύκολα την εξαπάτηση.

3. Κίνητρο

Το άτομο με κακή διάθεση προσπαθεί σκληρότερα για το έργο που καταπιάνεται με περισσότερη επιμονή και υπομονή. Στα πειράματα που αξιολογούσαν πώς ανταποκρίνονταν τα άτομο με θετική και αρνητική διάθεση, οι δεύτεροι, περνούσαν περισσότερη ώρα με το έργο τους, έκαναν περισσότερες ερωτήσεις και έδωσαν τις πιο σωστές απαντήσεις.

4. Καλύτερη επικοινωνία

Με αυξημένη την προσοχή και τη λεπτομερή σκέψη το άτομο έχει καλύτερη επικοινωνία, χρησιμοποιεί καλύτερα επιχειρήματα για να πείσει τους άλλους και κατανοεί καλύτερα τον διφορούμενο λόγο.

5. Καλύτερη αίσθηση της δικαιοσύνης

Το άτομο δίνει μεγαλύτερη προσοχή στις προσδοκίες και τους κανόνες της κοινωνίας και αντιμετωπίζει τους άλλους λιγότερο εγωιστικά και πιο δίκαια.

6. Καλλιτεχνική δημιουργικότητα

 

Με την αναζήτηση της συνεχούς ευτυχίας και την άρνηση της θλίψης, θέτουμε στον εαυτό μας στόχους που δεν μπορεί να εκπληρώσει και αυτό μας προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη απογοήτευση μέχρι και κατάθλιψη.

 

--

Πηγές:

1. Keltner, D., & Gross, J. J. (1999). Functional accounts of emotions. Cognition & Emotion, 13(5), 467-480.
2. Clark, M. S., Oullette, R., Powell, M. C., & Milberg, S. (1987). Recipient's mood, relationship type, and helping. Journal of personality and social psychology, 53(1), 94.
3. Brady, E., & Haapala, A. (2003). Melancholy as an aesthetic emotion. Contemporary Aesthetics, 1.
4. Wildschut, T., Sedikides, C., Arndt, J., & Routledge, C. (2006). Nostalgia: content, triggers, functions. Journal of personality and social psychology, 91(5), 975.
5. Forgas, J. P. (2011). Can negative affect eliminate the power of first impressions? Affective influences on primacy and recency effects in impression formation. Journal of Experimental Social Psychology, 47(2), 425-429.
6. Parrott, W. G. (Ed.). (2014). The positive side of negative emotions. Guilford Publications.
7. Forgas, J. P. (2007). When sad is better than happy: Negative affect can improve the quality and effectiveness of persuasive messages and social influence strategies. Journal of experimental social psychology, 43(4), 513-528.
8. Koch, A. S., Forgas, J. P., & Matovic, D. (2013). Can negative mood improve your conversation? Affective influences on conforming to Grice's communication norms. European Journal of Social Psychology, 43(5), 326-334.
9. Akinola, M., & Mendes, W. B. (2008). The dark side of creativity: Biological vulnerability and negative emotions lead to greater artistic creativity. Personality and Social Psychology Bulletin, 34(12), 1677-1686.