Γιατί τα κουνούπια τσιμπούν συγκεκριμένους ανθρώπους περισσότερο

Από τα 3.000 και πλέον είδη κουνουπιών, λίγα είναι αυτά που τσιμπούν τους ανθρώπους. Τα περισσότερα ψάχνουν τροφή σε άλλες πηγές. Ενώ μόνο τα θηλυκά τρέφονται με αίμα γιατί χρειάζονται τις πρωτεΐνες για την ανάπτυξη των αυγών τους. Τα αρσενικά τρέφονται με το νέκταρ των φυτών.

Τα κουνούπια που προτιμούν τους ανθρώπους έχουν  συγκεκριμένη προτίμηση σε μερικούς μόνο.

Το Aedes aegypti και το Anopheles gambiae είναι γνωστά ότι προτιμούν το ανθρώπινο αίμα και είναι επίσης γνωστά ως φορείς που μεταφέρουν ασθένειες στους ανθρώπους. Το Aedes aegypti έχει συνδεθεί με τον ιό ζίκα και τον δάγκειο ιό, ενώ το Anopheles gambiae μεταφέρει το παράσιτο που προκαλεί μαλάρια.

Τι είναι αυτό πάνω μας που αρέσει στα κουνούπια;

Κάποιοι πιστεύουν ότι είναι η ομάδα αίματος ή το λεπτό δέρμα, όταν είμαστε ιδρωμένοι, ή όταν τρώμε συγκεκριμένα φαγητά, σκόρδο για παράδειγμα. Έχουν γίνει πολλές έρευνες για το διαιτολόγιο των κουνουπιών, κυρίως γιατί αν μάθουμε τι θέλουν, ίσως τα αποτρέψουμε να μας τσιμπάνε και άρα ενδεχομένως να μεταδώσουν και τις ασθένειες.

Όλα τα κουνούπια ανιχνεύουν την ύπαρξη ξενιστή στην περίμετρό τους χρησιμοποιώντας διοξείδιο του άνθρακα. Αφού όμως το CO₂ είναι απανταχού παρόν τους δίνει πολύ λίγες πληροφορίες για να εντοπίσουν τον στόχο τους.

Το γαλακτικό οξύ είναι ένα εξίσου σημαντικός παράγοντας με το CO₂ και είναι πιο έντονο στον άνθρωπο από ότι στα άλλα ζώα.

Μαζί με άλλες ενώσεις, όπως την αμμωνία, κάποια καρβοξυλικά οξέα, την ακετόνη και την σουλκατόνη, όλα μαζί συμπληρώνουν το μοτίβο της ανθρώπινης οσμής.

Τι διαφορετικό έχουν αυτοί που τους τσιμπάνε τα κουνούπια περισσότερο από τους άλλους;

Έχουν διαφορετική μικροβιακή χλωρίδα στο δέρμα τους.

Η μικροβιακή χλωρίδα συνίσταται από βακτήρια και μύκητες που δεν είναι παθογόνα και ζουν στο δέρμα μας, στους πόρους και στους θύλακες των τριχών. Οι μεταβολικές τους δραστηριότητες παράγουν οσμές σε μορφή οργανικών πτητικών ενώσεων που λένε στα κουνούπια τι γεύση έχουμε και αν είμαστε νόστιμοι.

Έχουμε κάπου 1 εκατομμύριο βακτήρια /cm² του δέρματός μας, τα οποία είναι εκατοντάδες διαφορετικά είδη. Η μικροβιακή χλωρίδα του δέρματός μας εξαρτάται από το περιβάλλον μας, δηλαδή τι τρώμε και που ζούμε. Ότι αγγίζουμε, ότι τρώμε, ότι πίνουμε και πλενόμαστε μπορεί να προστεθούν νέα μικρόβια.

Επίσης, υπάρχουν στοιχεία ότι επηρεάζεται, σε μικρότερο βέβαια βαθμό, και από τη γενετική μας σύσταση. Η γενετική σύσταση καθορίζει πόσο φιλόξενο είναι το δέρμα στα διάφορα είδη μικροβίων. Ένας πιθανός μηχανισμός θα μπορούσε να είναι ο έλεγχος, σε γονιδιακό επίπεδο, της παραγωγής πρωτεϊνών στο δέρμα που λειτουργούν σαν φραγμός και εμποδίζουν τα μικρόβια να εγκατασταθούν και να πολλαπλασιαστούν, ή μέσω πιο έμμεσων μηχανισμών, όπως τι τάση έχει ένα άτομο να ιδρώνει ή πόσο λιπαρή επιδερμίδα έχει.

Άλλωστε ο ίδιος ο ιδρώτας δεν έχει μυρωδιά. Τα βακτήρια είναι αυτά που του δίνουν αυτή τη χαρακτηριστική οσμή.

Δεδομένης της ποικιλίας και της αφθονίας των βακτηρίων στο δέρμα μας, δεν είναι έκπληξη ότι το θηλυκό κουνούπι έχει αναπτύξει εξαιρετική ευαισθησία σε αυτό το χαρακτηριστικό για την αναζήτηση του κατάλληλου ξενιστή.

Παραμένει, όμως, ακόμη άγνωστο ποιο μοτίβο μικροβίων προτιμούν, ώστε να το καλύψουμε ή να το καταπολεμήσουμε για να τα αποτρέψουμε να μας τσιμπάνε.

--

Πηγές:

1. Takken, W., & Verhulst, N. O. (2017). Chemical signaling in mosquito–host interactions: the role of human skin microbiota. Current opinion in insect science, 20, 68-74.
2. http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/zika-virus
3. http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dengue-and-severe-dengue 
4. Beating the bite of mosquito-borne disease: A guide to personal protection strategies against Australian mosquitoes usyd.edu.au
5. McBride, C. S. (2016). Genes and odors underlying the recent evolution of mosquito preference for humans. Current Biology, 26(1), R41-R46.
6. Grice, E. A., Kong, H. H., Renaud, G., Young, A. C., Bouffard, G. G., Blakesley, R. W., ... & NISC Comparative Sequencing Program. (2008). A diversity profile of the human skin microbiota. Genome research.
7. Prescott, S. L., Larcombe, D. L., Logan, A. C., West, C., Burks, W., Caraballo, L., ... & Campbell, D. E. (2017). The skin microbiome: impact of modern environments on skin ecology, barrier integrity, and systemic immune programming. World Allergy Organization Journal, 10(1), 29.
8. Davenport, E. R. (2016). Elucidating the role of the host genome in shaping microbiome composition. Gut Microbes, 7(2), 178-184.
9. Fernández-Grandon, G. M., Gezan, S. A., Armour, J. A., Pickett, J. A., & Logan, J. G. (2015). Heritability of attractiveness to mosquitoes. PLoS One, 10(4), e0122716.
10. Qiu, Y. T., Smallegange, R. C., Van Loon, J. J. A., Ter Braak, C. J. F., & Takken, W. (2006). Interindividual variation in the attractiveness of human odours to the malaria mosquito Anopheles gambiae ss. Medical and veterinary entomology, 20(3), 280-287.