Γιατί μυρίζει η βροχή;

Η βροχή δεν έχει μυρωδιά. Αλλά λεπτά πριν ξεκινήσει, η γη αναδύει και γεμίζει τον αέρα με μια μυρωδιά που λέγεται πετριχώρ ή πετριχώρας (petrichor). Είναι μια φρέσκια ευχάριστη μυρωδιά. Η ετυμολογία της λέξης προκύπτει από των συνδυασμό των ελληνικών λέξεων πέτρα και ιχώρ, όπου κατά την ελληνική μυθολογία ο ιχώρας ήταν το χρυσό υγρό που έρεε στις φλέβες των θεών αντί αίματος.

Η διαδικασία σχηματισμού του πετριχώρα περιγράφηκε το 1964, η μηχανική της οποίας μελετήθηκε εκτενέστερα στη δεκαετία του 2010.

Είναι ένας συνδυασμός χημικών αρωματικών ενώσεων. Κάποιες από τις οποίες προέρχονται από έλαια των φυτών. Αλλά τον κυριότερο ρόλο στη σύνθεσή της παίζουν τα ακτινοβακτήρια. Τα βακτήρια αυτά βρίσκονται σε αγροτικές και σε αστικές περιοχές, αλλά και σε θαλάσσια οικοσυστήματα. Αποσυνθέτουν τη νεκρή οργανική ύλη σε απλές χημικές ενώσεις, που χρησιμοποιούν τα φυτά και οι οργανισμοί σαν θρεπτικά συστατικά.

Ένα παραπροϊόν αυτής της διεργασίας είναι η οργανική ένωση γεοσμή (geosmin) που δίνει και τη μυρωδιά στην petrichor.

Η γεοσμή είναι μια αλκοόλη. Τα μόρια αλκοολών έχουν την τάση να έχουν έντονες οσμές. Η δε σύνθετη χημική δομή της γεοσμής την κάνει ακόμη πιο χαρακτηριστική ακόμη και σε χαμηλές συγκεντρώσεις. Η μύτη μας μπορεί να ανιχνεύσει μόλις μερικά μόριά της ανά τρισεκατομμύρια μόρια στον αέρα.

Μετά από παρατεταμένη ξηρασία, όταν δεν έχει βρέξει για πολλές μέρες, η δραστηριότητα των ακτινοβακτηρίων επιβραδύνεται και έτσι μειώνεται και ο ρυθμός αποσύνθεσης. Λίγο πριν αρχίσει να πέφτει η βροχή, ανεβαίνει το ποσοστό υγρασίας στον αέρα άρα και στο έδαφος. Τότε τα ακτινοβακτήρια πέρνουν ώθηση να αυξήσουν τη δραστηριότητά τους και παράγεται περισσότερη γεοσμή.

Όταν οι σταγόνες πέσουν στο έδαφος, ιδίως σε πορώδεις επιφάνειες, όπως το μπετόν, πιτσιλούν και εκτοξεύουν μικροσκοπικά σωματίδια, σαν αεροζόλ. Οι ενώσεις πετριχώρα αλλά και άλλες που βρίσκονται στο έδαφος είναι είναι διαλυμένες στις σταγόνες της βροχής απελευθερώνονται σαν αεροζόλ και μεταφέρονται με τον άνεμο. Αν είναι ισχυρή η βροχόπτωση η μυρωδιά του πετριχώρα ταξιδεύει με τον άνεμο πολύ πιο γρήγορα και έτσι καταλαβαίνουμε ότι έρχεται βροχή.

Η μυρωδιά σταδιακά εξασθενεί μετά το τέλος της βροχής, καθώς στεγνώνει το έδαφος.

--

Πηγές:

1. Bear, I. J., & Thomas, R. G. (1964). Nature of argillaceous odour. Nature, 201(4923), 993.
2. Joung, Y. S., & Buie, C. R. (2015). Aerosol generation by raindrop impact on soil. Nature communications, 6, 6083.