Τα ζώα πέθαιναν από ασφυξία από ένα θανατηφόρο αέριο που αναδύονταν από τη σπηλιά.
Για τους αρχαίους όλο αυτό το φαινόμενο φαινόταν υπερφυσικό. Ήταν σαν να είναι μια πόρτα για τον Άδη. Δικαιωματικά, λοιπόν, έδωσαν στη σπηλιά το όνομα "Η πύλη της Κολάσεως". Σύμφωνα με τον Στράβωνα και τον Πλίνιο, οι άνθρωποι τότε πίστευαν ότι οι αναθυμιάσεις ήταν η αναπνοή του Κέρβερου, ο πεντηκοντακέφαλος άγριος σκύλος που φυλούσε τις πύλες του Κάτω Κόσμου. Με 50 κεφάλια φαινόταν λογικό η αναπνοή του να ήταν τοξική...
Το αέριο είναι διοξείδιο του άνθρακα (CO2) ηφαιστειογενούς προέλευσης
Αυτό ανακάλυψαν επιστήμονες κατά τη διάρκεια μιας αρχαιολογικής μελέτης από το 2011 έως 2013 στη νοτιοδυτική περιοχή της Τουρκίας, όπου ήταν η Ιεράπολη. Τα χαλάσματα ήταν κάποτε ο ναός προς τιμή των Θεοτήτων του κάτω Κόσμου, του Άδη και της Περσεφόνης.
Ο ναός ήταν χτισμένος πάνω από ένα σχίσμα που αναδύει διοξείδιο του Άνθρακα (CO2) σε θανατηφόρα επίπεδα. Οι κτηνοτρόφοι είχαν καταλάβει τη θανατηφόρα επίδραση από τα κοπάδια τους που πλησίαζαν στον σημείο και αρρώσταιναν ή πέθαιναν και όπως συνηθίζονταν στην αρχαιότητα όπου υπήρχε επικίνδυνο ανεξήγητο φαινόμενο, χτίζονταν ναοί. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι οι περισσότεροι ναοί είναι χτισμένοι πάνω σε σεισμογενή ρήγματα.
Τέτοιες πύλες βρίσκονταν στην Ελλάδα, τη νότια Ιταλία και τη δυτική Τουρκία.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν έναν φορητό αναλυτή για να μετρήσουν τα επίπεδα CO2 αν και από τον αριθμό τον νεκρών εντόμων και πουλιών ήταν εμφανές από που προέρχονταν οι αναθυμιάσεις. Οι μαρτυρίες των κατοίκων ανέφεραν νεκρά ζώα κυρίως τις βραδυνές και πρώτες πρωινές ώρες.
Η σπηλιά είχε μια ολόκληρη λίμνη CO2 τα επίπεδα της οποίας άλλαζαν κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το αέριο ήταν πυκνό το βράδυ και νωρίς το πρωί, καθώς η υπέρυθρη ακτινοβολία από το φως του ήλιου το διέλυε και ξαναπύκνωνε μετά το ηλιοβασίλεμα. Οι θυσίες πρέπει να γίνονταν νωρίς το πρωί, το βράδυ ή τις συννεφιασμένες ημέρες.
Οι συγκεντρώσεις του αερίου στη σπηλιά φτάνουν το 91%. Έξω από τη σπηλιά είναι περίπου 4–53% ανάλογα με την απόσταση από το σημείο.
Το βράδυ είναι ικανές να σκοτώσουν έναν άνθρωπο σε 1 μόλις λεπτό αφού αντέχουμε μέχρι 5-8% στις οποίες αισθανόμαστε μια ζαλάδα.
Γιατί κατά τη θυσία πέθαιναν μόνο τα ζώα και όχι οι ιερείς;
Οι ιερείς είχαν ένα μυστικό. Το αέριο φτάνει μέχρι το πολύ 1,5 μέτρο. Επειδή είναι πιο βαρύ από τον αέρα κάθεται χαμηλά. Οι ιερείς στεκόταν πιο ψηλά πάνω σε μια πέτρα καθώς το ζώο οδηγούνταν για θυσία. Το ζώο πέθαινε ενώ εκείνοι μπορούσαν να σταθούν 20-40 λεπτά χωρίς τον κίνδυνο να πεθάνουν και αυτοί, αν και σε εκείνο το σημείο οι συγκεντρώσεις ήταν αρκετά υψηλές.
Αντίστοιχα και το κοινό που στέκονταν στις πιο πάνω θέσεις ήταν ασφαλές.
Φωτογραφίες από τις ανασκαφές του 2013. Φαίνονται οι θέσεις των θεατών (λευκό βέλος), η είσοδος στη σπηλιά της θυσίας (μπλε βέλος) και το εσωτερικό της σπηλιάς (κόκκινο βέλος).
--
Πηγή:
Pfanz, H., Yüce, G., Gulbay, A. H., & Gokgoz, A. (2018). Deadly CO2 gases in the Plutonium of Hierapolis (Denizli, Turkey). Archaeological and Anthropological Sciences, 1-13.
