Επιστήμονες κατάφεραν να αφαιρέσουν τα αντιγόντα τύπου Α επιτρέποντας στο νεφρό να γίνει καθολικός δότης.

Το πιο δύσκολο στάδιο σε μια μεταμόσχευση οργάνου είναι η πιθανότητα το σώμα του λήπτη να απορρίψει το μόσχευμα. Και αυτό γιατί το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να επιτεθεί στο μεταμοσχευμένο όργανο σαν να ήταν ξένο σώμα. Ο κίνδυνος απόρριψης μειώνεται με την προσεκτική αντιστοίχιση των μοριακών χαρακτηριστικών μεταξύ δότη και λήπτη και με τη χορήγηση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων. Ωστόσο, οι τρέχουσες θεραπείες δεν εγγυόνται την επιτυχία, με το 15–20% των ληπτών μοσχευμάτων νεφρού να αντιμετωπίζουν προβλήματα απόρριψης.

Τα αντιγόνα αίματος, που καθορίζουν την ομάδα αίματος (Α, Β, Ο, ΑΒ) και τον παράγοντα Rh (θετικό ή αρνητικό), είναι γλυκοπρωτεΐνες στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων και η παρουσία ή απουσία τους καθορίζει τη συμβατότητα των μοσχευμάτων καθώς το σώμα παράγει αντισώματα ενάντια σε «ξένα» αντιγόνα. Ο τύπος O- θεωρείται καθολικός τύπος και μπορεί να δοθεί σε δότες με διαφορετικές ομάδες αίματος.

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας (UBC) στον Καναδά προτείνουν μια πρωτοποριακή προσέγγιση που είναι αποτέλεσμα δεκαετούς προσπάθειας και βασίζεται σε ειδικά σχεδιασμένα, εργαστηριακά ένζυμα. 

Το 2019, παθολόγοι ανακάλυψαν δύο ένζυμα που μπορούν να διαλύσουν τις γλυκοπρωτεΐνες που καθορίζουν τον τύπο αίματος Α και όταν αυτές αφαιρούνται το αίμα γίνεται λειτουργικά τύπου Ο. Αυτά τα ένζυμα είναι εξαιρετικά ενεργά, πολύ επιλεκτικά και λειτουργούν σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις.

Χρειάστηκαν αρκετά χρόνια αναλύσεων και πειραμάτων για να βελτιωθεί η τεχνική μέχρι το 2022 να πετύχουν την μετατροπή της ομάδας αίματος σε πνεύμονες και νεφρούς σε ex vivo μοντέλα στο εργαστήριο. Πλέον απέμενε να αποδειχθεί ότι η διαδικασία μπορούσε να λειτουργήσει σε έναν ζωντανό ανθρώπινο οργανισμό.

Η πρόκληση ήρθε το 2023, χάρη στην οικογένεια ενός ασθενούς με πλήρη απώλεια εγκεφαλικής λειτουργίας. Οι συγγενείς είχαν ακούσει για την έρευνα και έδωσαν τη συγκατάθεσή τους για να επιχειρηθεί η μεταμόσχευση ενός ενζυμικά τροποποιημένου νεφρού στο σώμα του ασθενούς.

Για περίπου δύο ημέρες, το νεφρό λειτούργησε χωρίς κανένα σημάδι υπεροξείας απόρριψης, της πιο έντονης μορφής απόρριψης, η οποία μπορεί να καταστρέψει το μόσχευμα μέσα σε λίγα λεπτά. Την τρίτη ημέρα, μερικοί δείκτες τύπου Α επανεμφανίστηκαν προκαλώντας ήπια αντίδραση. Παρ’ όλα αυτά, το όργανο υπέστη πολύ μικρότερη βλάβη από ό,τι σε μια συνηθισμένη ασυμβατότητα, και η ομάδα κατέγραψε ενδείξεις ότι το σώμα άρχιζε να αποδέχεται το μόσχευμα.

Αν η ομάδα λάβει έγκριση για κλινικές δοκιμές, το επόμενο βήμα θα είναι να βελτιώσουν περαιτέρω τα ένζυμα, αρχικά για τη δημιουργία καθολικού αίματος για μεταγγίσεις, και αργότερα για την εφαρμογή της τεχνικής σε άλλα όργανα.