Η εξουσία, ιδιαίτερα η απόλυτη εξουσία, είναι μεθυστική. Αύξηση γνωστικών λειτουργιών, έλλειψη αναστολών, κακή κρίση, ακραίος ναρκισσισμός, διεστραμμένη συμπεριφορά και ανατριχιαστική σκληρότητα.

εξουσία

Η εξουσία μας επηρεάζει σε κυτταρικό και νευροχημικό επίπεδο.

Οι άνθρωποι οδηγούνται από τα συναισθήματα τους, από έναν συναισθηματικό εγωισμό χωρίς ηθικούς φραγμούς. Η πυξίδα της ηθικής μας επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις περιστάσεις, το αίσθημα της επιβίωσης, και από το ατομικό μας συμφέρον.

Ντοπαμίνη, Εξουσία & Εθισμός

Η ντοπαμίνη, μας ωθεί να κάνουμε πράγματα που μας ευχαριστούν. Προκαλεί συναισθήματα ικανοποίησης, αυτοπεποίθησης και κινήτρου και παίζει σημαντικό ρόλο στη μάθηση. Ο εγκέφαλος αυτό-επιβραβεύεται. Δημιουργεί μια διάθεση ευφορίας, όταν καταφέρει ένα επίτευγμα, με το φαγητό ή με άλλες απολαύσεις της ζωής και αποθηκεύει αυτή την πληροφορία, μεταφέροντάς τη από την βραχυπρόθεσμη στην μακροπρόθεσμη μνήμη.

Η ντοπαμίνη αυξάνεται και σε συμπεριφορές που μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή, όπως η κατάχρηση ουσιών ή ο τζόγος. Η επιθυμία για ανταμοιβή μας παρακινεί σε παρακινδυνευμένες ενέργειες προκειμένου να εισπράξουμε μεγαλύτερη ανταμοιβή.

Όπως οι εθιστικές ουσίες, η εξουσία ενεργοποιεί το κύκλωμα ανταμοιβής του εγκεφάλου, παράγοντας ακραία ευχαρίστηση, γι' αυτό και γίνεται εθιστική. Σε φυσιολογικά επίπεδα, η ντοπαμίνη μπορεί να βελτιώσει τη γνωστική λειτουργία, αλλά μπορεί επίσης να κάνει τους ανθρώπους παρορμητικούς, ριψοκίνδυνους και να μειώσει την ενσυναίσθηση.

Αυτός ο εθισμός είναι που κάνει τον καθένα από εμάς που μπορεί να βρεθεί σε θέση εξουσίας να επιδιώκει να διατηρήσει τη δόση δύναμης, μερικές φορές με κάθε κόστος. Ο εθισμός οδηγεί σε μια μανιακή συμπεριφορά, που εκδηλώνεται ως έξαρση, αυξημένη γνωστική λειτουργία και μεγαλομανία. Ο Χίτλερ, ο Στάλιν και ο Ναπολέων, για παράδειγμα, όλοι φάνηκαν ανίκανοι της ενσυναίσθησης και της κατανόησης της αξίας της ανθρώπινης ζωής, καταδικάζοντας χιλιάδες στο θάνατο. Ωστόσο, είναι πιθανό ότι η δύναμη που δίνει η εξουσία να οδηγεί σε αυτές τις συμπεριφορές και όχι ο χαρακτήρας του ηγέτη.

Η απόλυτη εξουσία μπορεί επίσης να οδηγήσει τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι τους καθοδηγεί μια πνευματική δύναμη.

Για παράδειγμα, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους, είχε δηλώσει ότι ο Θεός ήθελε να κάνει πόλεμο κατά του Ιράκ όπως και ο σύμμαχός του στον πόλεμο του Ιράκ, και πρώην πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας, Τόνι Μπλερ, πίστευε επίσης ότι ο Θεός τον επέλεξε για να οδηγήσει τη χώρα σε πόλεμο κατά του κακού.

Οι αυταπάτες, ο εγωκεντρισμός που έχουν ορισμένοι ηγέτες είναι ένα σύμπτωμα των εξαιρετικά υψηλών επιπέδων της ντοπαμίνης, που οδηγούν ακόμη και σε παράνοια.

Οι άνθρωποι με ανεξέλεγκτη εξουσία είναι πιθανόν να μην έχουν την αυτοσυγκράτηση και αυτογνωσία που απαιτείται για πάρουν συνετές αποφάσεις. Στις σύγχρονες κοινωνίες, υπάρχουν έλεγχοι και ισορροπίες ώστε να αποφεύγονται οι αναπόφευκτες συνέπειες της εξουσίας. Ωστόσο, σε περιπτώσεις όπου οι ηγέτες έχουν απόλυτη και ανεξέλεγκτη εξουσία, είναι απίθανο να γίνουν ομαλές αλλαγές στην ηγεσία. Η σταδιακή απόσυρση της απόλυτης εξουσίας είναι ο μόνος τρόπος για να διασφαλιστεί ότι κάποιος θα είναι σε θέση να αποδεχθεί την παραίτησή του.

 

--

Πηγές:

Dopamine and Learning: What The Brain’s Reward Center Can Teach Educators. Martha Burns, Ph.D scilearn.com

A New Pharaoh and the Fiscal Cliff. Ian H. Robertson Ph.D. psychologytoday.com

God, Power, and Ahmadinejad. Ian H. Robertson Ph.D. psychologytoday.com