Που πηγαίνει το λίπος όταν «καίγεται»;

Λιποκύτταρα

Τα λιπαρά οξέα είναι καύσιμα μόρια. Αποθηκεύονται ως τριακυλογλυκερόλες (που ονομάζονται επίσης ουδέτερα λίπη ή τριγλυκερίδια), οι οποίες είναι μη φορτισμένοι εστέρες της γλυκερόλης με λιπαρά οξέα.

Στα θηλαστικά, η κύρια θέση συσσώρευσης των τριακυλογλυκερολών είναι το κυτταρόπλασμα των κυττάρων του λιπώδους ιστού (λιποκύτταρα). Τα λιποκύτταρα αναπτύσσονται κυρίως κατά την παιδική ηλικία και την εφηβεία. Μετά, ο αριθμός τους στο σώμα παραμένει σχετικά σταθερός.

Η αύξηση του σωματικού βάρους δεν συμβαίνει τυπικά με την παραγωγή περισσότερων λιποκυττάρων. Σταγονίδια τριακυλογλυκερολών συνενώνονται για να σχηματίσουν μια μεγάλη σταγόνα, η οποία μπορεί να καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του όγκου του κυττάρου. Αντίστοιχα, συρρικνώνονται όταν «καίτε» λίπος.

Η πλήρης οξείδωση ενός μόνο τριγλυκεριδίου πραγματοποιείται μέσα από πολλά βιοχημικά βήματα όπου συμμετέχουν πολλά ένζυμα, αλλά ολόκληρη η διαδικασία μπορεί να συνοψιστεί ως εξής:

C₅₅H₁₀₄O₆ + 78O₂ → 55CO₂ + 52H₂O + ενέργεια

Τι συμβαίνει όταν χάνετε λίπος;

Υπάρχουν αρκετές εσφαλμένες αντιλήψεις για το τι παθαίνει το λίπος όταν «καίγεται».

Ορισμένοι πιστεύουν ότι το λίπος εξέρχεται με τα άλλα στερεά απόβλητα καθώς υπάρχουν και οι αισιόδοξοι που πιστεύουν ότι μετατρέπεται σε μυς.

Η πιο συνηθισμένη, όμως εσφαλμένη αντίληψη, είναι ότι το λίπος μετατρέπεται σε ενέργεια. Η θεωρία αυτή δε θα μπορούσε να ισχύει γιατί παραβιάζει το νόμο της διατήρησης της μάζας, τον οποίο ακολουθούν όλες οι χημικές αντιδράσεις. Ακόμα κι αν η αντίδραση παράγει θερμότητα, στο τέλος θα έχετε τον ίδιο αριθμό κάθε είδους ατόμου με τον οποίο ξεκινήσατε. Τα λιπίδια είναι ενώσεις υδρογόνου, άνθρακα και οξυγόνου. Όταν διασπαστούν οι χημικοί δεσμοί θα απελευθερώνουν την ενέργειά τους. Όμως όλο το υδρογόνο, ο άνθρακας και το οξυγόνο των μορίων θα παραμείνει εκεί.

Κάπου πρέπει να πάει λοιπόν, αλλά πού;

Εξαφανίζεται στον αέρα!

Η απάντηση είναι ότι εκπνέετε τα υποπροϊόντα του μεγαλύτερου μέρους του λίπους που καίτε. Οι πνεύμονες είναι το κύριο όργανο αποβολής του λίπους, καθώς, για κάθε κιλό λίπους που καίτε στο σώμα σας, το 84% αυτής της μάζας χάνεται ως διοξείδιο του άνθρακα.

Το υπόλοιπο 16% το χάνετε ως νερό από τα σωματικά υγρά, όπως τα ούρα ή τον ιδρώτα σας, ή ανάλογα με το πόσο έντονα γυμνάζεστε, από τα δάκρυα σας.

Εάν κάνετε τους μαθηματικούς υπολογισμούς, θα δείτε ότι όλη η μάζα της αντίδρασης καύσης λίπους έχει διατηρηθεί. Η στοιχειομετρία δείχνει ότι η πλήρης οξείδωση 10 kg ανθρώπινου λίπους απαιτεί 29 kg εισπνεόμενου οξυγόνου για να μεταβολιστεί το λίπος (10+29=39). Από αυτή τη μεταβολική διαδικασία παράγονται 28 kg διοξειδίου του άνθρακα και 11 kg νερού (28+11=39).

Τα άτομα άνθρακα και υδρογόνου προφανώς απομακρύνονται ως CO₂ και H₂O, αντίστοιχα. Τα έξι άτομα οξυγόνου ενός τριγλυκεριδίου θα μοιράζονται σε CO₂ και H₂O σε αντίστοιχη αναλογία 2: 1 όπως υπάρχει το οξυγόνο σε κάθε ουσία. Με άλλα λόγια, τέσσερα εκπνέονται και δύο σχηματίζουν νερό.

Η απαλλαγή λοιπόν από το λίπος μπορεί να είναι εξαντλητική, αλλά είναι τόσο φυσική όσο η αναπνοή.

Η αναπνοή προκαλεί απώλεια βάρους;

Εφόσον λοιπόν το λίπος μετατρέπεται σε διοξείδιο του άνθρακα, τότε για να χάσουμε βάρος θα μπορούσαμε απλά να αναπνέουμε περισσότερο. Δυστυχώς αυτό δεν είναι λύση συν ότι είναι επικίνδυνο καθώς ο υπεραερισμός πιθανόν να σας προκαλέσει ζάλη ή λιποθυμία.

--

Πηγές:

1. https://www.britannica.com/science/adipose-cell
2. https://www.eurekalert.org/pub_releases/2014-12/uons-wyl121414.php
3. Meerman, R., & Brown, A. J. (2014). When somebody loses weight, where does the fat go?. BMJ, 349, g7257
4. Lubert Stryer, Jeremy M. Berg, John L. Tymoczko (2005). Βιοχημεία