Ως τώρα, τα απολιθώματα φυτών και ζώων μας έχουν αποκαλύψει πολλές πληροφορίες. Από το σχήμα, το μέγεθος ως και πώς αναπαράχθηκαν και πώς εξελίχθηκαν στα εκατομμύρια των ετών. Αλλά ένα πράγμα δε μπορούν να μας πουν. Τι χρώμα ήταν. Ακόμη και ο Tyrannosaurus rex δεν ξέρουμε τι χρώμα είχε. Ήταν πρασινωπός, ήταν καφετί...το έχουμε αφήσει στη φαντασία μας. Αυτό γιατί οι οργανικές ουσίες που συνήθως δίνουν τα χρώματα φθίνουν με το χρόνο. Όμως, φαίνεται ότι κάποια στοιχεία κατάφεραν να μείνουν και οι επιστήμονες τα ανακάλυψαν, σε απολιθώματα κυανοβακτηρίων 1,1 δισεκατομμυρίων ετών.
Τα απολιθώματα, ήρθαν στην επιφάνεια 10 χρόνια πριν, από αποθέματα σχιστόλιθου που εξόρυξε μια εταιρία ενέργειας στη λεκάνη Taoudeni, στη Μαυριτανία.
Οι ερευνητές συνέθλιψαν τα πετρώματα, ώστε να εξαγάγουν και να αναλύσουν τα μόρια των αρχαίων οργανισμών που είχαν παγιδευτεί και ενσωματωθεί σε αυτά με το πέρασμα των ετών.
Κατάλαβαν αμέσως ότι βρέθηκαν μπροστά σε μια πολύ ξεχωριστή ανακάλυψη όταν ανέμειξαν τα κονιορτοποιημένα πετρώματα με έναν οργανικό διαλύτη, και αντί για μαύρο, το μείγμα βγήκε ροζ.
Το ροζ χρώμα είναι τα μοριακά απολιθώματα χλωροφύλλης που παρήχθησαν από τους αρχαίους φωτοσυνθετικούς οργανισμούς που κατοικούσαν στον αρχαίο ωκεανό, τα κυανοβακτήρια (ή κυανoφύκη).
Τα απομονωμένα χρώματα στη συμπυκνωμένη μορφή τους κυμαίνονταν από κόκκινο, σαν το χρώμα του αίματος, έως βαθύ μοβ και αφού αραιώθηκαν είχαν φωτεινό ροζ.
Τα κυανοβακτήρια κυριαρχούσαν στους ωκεανούς πριν 1 δισεκατομμύριο χρόνια και ήταν η βάση της τροφικής αλυσίδας.
Ίσως η ανάπτυξη μεγαλύτερων οργανισμών περιορίστηκε τότε από τη μικρή διαθεσιμότητα πλουσιότερων τροφών, όπως τα φύκη. Τα φύκη αν και είναι και αυτά μικροσκοπικά, είναι χίλιες φορές μεγαλύτερα σε όγκο από τα κυανοβακτήρια και αποτελούν πολύ πλουσιότερη πηγή τροφής.
Μερικά χρόνια αργότερα, κάπου 650 εκατομμύρια χρόνια πριν, τα κυανοβακτήρια άρχισαν να μειώνονται. Τότε τα φύκη άρχισαν να εξαπλώνονται ταχύτατα δίνοντας την απαιτούμενη ενέργεια για πιο πολύπλοκα οικοσυστήματα και την εξέλιξη μεγαλύτερων ζώων.
Κάποια από αυτά τα μεγαλύτερα ζώα ήταν και οι δεινόσαυροι, για τους οποίους επίσης αρχίζουμε τώρα να μαθαίνουμε κάποια στοιχεία για το χρώμα τους, τουλάχιστον για τους φτερωτούς, συγκρίνοντας τα μελανοσώματα σημερινών πουλιών με τα μελανοσώματα που βρέθηκαν σε απολιθωμένα φτερά δεινοσαύρου. Τα μελανοσώματα παράγουν χρώματα όχι μόνο με τις χρωστικές που περιέχουν, αλλά και με την οργάνωσή τους μέσα στο φτερό και πώς αυτή αφήνει το φως να περάσει ή να ανακλαστεί. Η διάταξη αυτού του απολιθώματος υποδεικνύει ότι τα φτερά ήταν μαύρα με ιριδίζουσα λάμψη.
Αν και η Γη είναι 4,6 δισεκατομμυρίων ετών η έκρηξη ζωής άρχισε μόλις 650 εκατομμύρια χρόνια πριν. Κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι συγκεντρώσεις οξυγόνου ήταν πολύ χαμηλές (μόλις 0,1% από ότι είναι σήμερα) και ότι τα κυανοβακτήρια βοήθησαν να αυξηθούν τόσο ώστε να υποστηρίξουν τη ζωή. Στον αντίποδα, άλλες μελέτες υποστηρίζουν ότι υπήρχε διαθέσιμο οξυγόνο. Αν ισχύει όμως κάτι τέτοιο τι περιόρισε την εμφάνιση ζωής;
--
Πηγές:
- Gueneli, N., McKenna, A. M., Ohkouchi, N., Boreham, C. J., Beghin, J., Javaux, E. J., & Brocks, J. J. (2018). 1.1-billion-year-old porphyrins establish a marine ecosystem dominated by bacterial primary producers. Proceedings of the National Academy of Sciences, 201803866.
- ANU scientists discover the world’s oldest colours anu.edu.au
- Planavsky, N. J., Reinhard, C. T., Wang, X., Thomson, D., McGoldrick, P., Rainbird, R. H., ... & Lyons, T. W. (2014). Low Mid-Proterozoic atmospheric oxygen levels and the delayed rise of animals. Science, 346(6209), 635-638.
- Zhang, S., Wang, X., Wang, H., Bjerrum, C. J., Hammarlund, E. U., Costa, M. M., ... & Canfield, D. E. (2016). Sufficient oxygen for animal respiration 1,400 million years ago. Proceedings of the National Academy of Sciences, 113(7), 1731-1736.
- Vinther, J., Briggs, D. E., Clarke, J., Mayr, G., & Prum, R. O. (2010). Structural coloration in a fossil feather. Biology Letters, 6(1), 128-131.
