Η εμφάνιση ζωής στη Γη ήταν ένα θαυμαστό και κομβικό σημείο στην εξέλιξη του πλανήτη μας.
Πρώτα εξελίχθηκαν τα φυτά και τα άλγη που μετέτρεψαν το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα σε οξυγόνο, που ενέπνευσε με τη σειρά του ζωή στην πανίδα. Αλλά η ιστορία δε σταμάτησε εκεί...
Όταν εμφανίστηκαν τα ζώα πριν από 540-520 εκατομμύρια χρόνια, η λεγόμενη Κάμβρια έκρηξη, η ατμόσφαιρα ξανα-άλλαξε, προκαλώντας υπερθέρμανση του πλανήτη, βέβαια όχι τόσο γρήγορα και έντονα σαν αυτή που συμβαίνει τώρα.
Ωστόσο, σε διάστημα 100 εκατομμυρίων ετών από την εμφάνιση των πρώτων ζώων στους ωκεανούς, κινδύνευσαν αρκετές φορές με μαζική εξαφάνιση καθώς τα επίπεδα οξυγόνου έπεφταν και το διοξείδιο του άνθρακα και η θερμοκρασία ανέβαιναν, μέχρι τελικά να βρεθεί η βέλτιστη ισορροπία.
Όπως τα σκουλήκια στον κήπο, έτσι και τα πλάσματα του βυθού σκάβουν και δημιουργούν λαγούμια με αποτέλεσμα να διαταράσσουν, να αναμιγνύουν και να ανακυκλώνουν τη νεκρή οργανική ύλη, μια διαδικασία που ονομάζεται βιοαναμόχλευση (bioturbation).
Η δραστηριότητα των ζώων ήταν τόσο μεγάλη που άλλαξε τη μορφολογία όλου του βυθού των ωκεανών. Μέχρι τότε ο πυθμένας καλύπτονταν κυρίως από "ήσυχους" μικροβιακούς τάπητες. Δηλαδή πολλά στρώματα μικροοργανισμών, κυρίως βακτηρίων και αρχαίων που αναπτύσσονται ανάμεσα σε διαφορετικούς τύπους υλικών, σε βυθισμένες ή υγρές επιφάνειες.
Προσομοιώνοντας με μαθηματικά μοντέλα τις συνθήκες της εποχής εκείνης οι ερευνητές έδειξαν ότι δεν άλλαξε μόνο η βιοχημεία των θαλασσών αλλά και της ατμόσφαιρας.
Καθώς έκαναν χαρωπά τα τούνελ τους ανάμεσα στους πλούσιους σε θρεπτικά μικροβιακούς τάπητες, τα ανακάτευαν με τα ιζήματα προκαλώντας οργανικές διεργασίες.
Και αφού έτρωγαν, κατανάλωναν οξυγόνο και παρήγαγαν διοξείδιο του άνθρακα. Αν και έσκαβαν μόλις 1-3 εκατοστά, τίποτα σε σχέση με τα σύγχρονα ζώα που σκάβουν 10 φορές περισσότερο, αυτό ήταν αρκετό για να διαταράξουν την ισορροπία όλης της Γης τόσο ώστε να προκαλέσουν υπερθέρμανση του πλανήτη. Ξέραμε ότι η υπερθέρμανση είχε συμβεί αλλά μέχρι τώρα δεν είχαμε συνειδητοποιήσει ότι προκλήθηκε από ζώα.
Τώρα το παζλ ολοκληρώθηκε!
Η εμφάνιση των ζώων, ή βιοαναμόχλευση, η μείωση οξυγόνου και τα ρεκόρ διοξειδίου του άνθρακα. Και μετά τα επερχόμενα φαινόμενα εξαφάνισης από τα μέσα της Κάμβριας περιόδου έως την αυγή της Ορδοβίκιας (Ordovician) περιόδου. Όλα ξεκίνησαν από τη μείωση οξυγόνου στους ωκεανούς.
Αυτό που συμβαίνει τώρα στον πλανήτη μοιάζει με τότε. Τα αρχαία θαλάσσια σκουλήκια έκαναν κάτι παρόμοιο με αυτό που κάνουμε εμείς τώρα στον πλανήτη.
Και εμείς δημιουργήσαμε ένα θερμότερο περιβάλλον και προκαλέσαμε υποξία στους ωκεανούς που επηρεάζει άμεσα εμάς και τα άλλα ζώα, με τα οποία συγκατοικούμε στον πλανήτη. Μόνο που εμείς τώρα έχουμε την επιλογή να μην φτάσουμε στο τελευταίο στάδιο της ολικής εξαφάνισης, μπορούμε να αναστρέψουμε μερικώς την κατάσταση.
--
Πηγές:
- van de Velde, S., Mills, B. J. W., Meysman, F. J. R., Lenton, T. M., & Poulton, S. W. (2018). Early Palaeozoic ocean anoxia and global warming driven by the evolution of shallow burrowing. Nature Communications.
- World’s first animals caused global warming exeter.ac.uk
- Herringshaw, L. G., Callow, R. H., & McIlroy, D. (2017). Engineering the Cambrian explosion: the earliest bioturbators as ecosystem engineers. Geological Society, London, Special Publications, 448, SP448-18.
